ΤΟ ΒΗΜΑ - Το «χθες» και το «αύριο» μέσα απ’ την τζαμόπορτα (ή, τα αθέατα σύννεφα της εθνικής μας εφηβείας)

Απ’ την τζαμόπορτα της ταβέρνας μπορούσα να βλέπω τα δύο τραπέζια στον πεζόδρομο. Στο ένα καθόταν ένα νέο ζευγάρι – ίσως φοιτητές, ή λίγο μεγαλύτεροι. Ο τύπος ήταν απ’ αυτούς που αντλούν τον αυτοπροσδιορισμό τους από την προσοχή των άλλων. Πριν καθίσουν, είχε μπει στην ταβέρνα με ύφος υπερχειλίζουσας μαγκιάς που κάνει τη γη να τρίζει κάτω απ’ τα πόδια της, επιθεώρησε σχολαστικά τα φαγητά, και έδωσε την παραγγελιά του με σίγουρη και βροντερή φωνή, όπως ταιριάζει σε πραγματικούς επιβήτορες! Τη φωνή της «κότας» που τον συνόδευε, για να είμαι ειλικρινής, δεν την άκουσα ποτέ, φαινόταν όμως να απολαμβάνει την προστατευτική παρουσία του «μάτσο» ιδιοκτήτη της! Δεν αποτέλεσε έκπληξη για μένα το γεγονός ότι, όση ώρα εκών-άκων τους έβλεπα μέσα απ’ την τζαμόπορτα, δεν διέκρινα ούτε υποψία τρυφερότητας ανάμεσα στο αυτάρεσκο θεριό και το καθυποταγμένο φτερωτό του: εκείνος απλά απολάμβανε το γεύμα του μ’ εκείνο το βαρβαρικό στυλ τέως πρωθυπουργού στου Μπαϊρακτάρη, ενώ εκείνη κατέβαλλε κάθε δυνατή προσπάθεια να μην τον ενοχλεί!

Στο άλλο τραπέζι το σκηνικό ήταν πολύ διαφορετικό. Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι έτρωγε αθόρυβα, φροντίζοντας να κάνουν την παρουσία τους όσο γινόταν πιο διακριτική. Κάθε τόσο, η γυναίκα έσκυβε προς το μέρος του συμπαθέστατου ανθρώπου που καθόταν δίπλα της και τον χάιδευε στοργικά στο κεφάλι και την πλάτη. Εκείνος τότε έγερνε απαλά στον ώμο της και δεχόταν με ευγνωμοσύνη ακόμα μια δόση απ’ τη στοργή της. Ήταν φανερό πως ο άνθρωπος υπέφερε από κάποιο πρόβλημα υγείας που τον καθιστούσε ευάλωτο. Και ήταν εξίσου φανερό πως η γυναίκα του τού πρόσφερε το καλύτερο γιατρικό που υπάρχει στον κόσμο: την αγάπη της!

Δεν ξέρω για ποιο πράγμα ένιωσα περισσότερη θλίψη... Για το ζευγάρι των απόμαχων της ζωής, που έμειναν μόνοι να στηρίζουν ο ένας τον άλλο μπροστά στο τρομαχτικό φάσμα μιας αβέβαιης επόμενης μέρας που σε κάθε στιγμή της απειλεί ακόμα κι αυτό το πολύτιμο «μαζί»; Για τον υπερφίαλο νεαρό που νομίζει πως θα βιώνει αιώνια την αυτάρεσκη αίσθηση της δύναμής του, αγνοώντας αφελώς τις σκληρές πραγματικότητες που αποκαλύπτει η ζωή στο διάβα της;

Καθώς έπαιρνα το δρόμο για το σπίτι, δεν απέφυγα τους συμβολικούς συνειρμούς με μια χώρα που, πάνω στην αλαζονική αφέλεια της αυτάρεσκης εθνικής «εφηβείας» της, μεθυσμένη από την μαγική αυτοεικόνα της «οικονομικής υπερδύναμης των Βαλκανίων», βάδισε με σίγουρα βήματα ως το χείλος της καταστροφής της! Και τώρα, στην όψιμη, καταναγκαστική, αιφνίδια ενηλικίωσή της, θα πρέπει ν’ ανακαλύψει τις άγνωστες, γι’ αυτήν, αρετές της αυτοσυγκράτησης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, σαν μόνους δρόμους για τη σωτηρία...

Και ξάφνου, ήρθαν στο νου μου τα Αθέατα Σύννεφα, ποιητικό παραλήρημα ενός άγνωστου, «οιονεί ποιητή»:

Τρελοί κι ανυποψίαστοι
διαβήκαμε τους δρόμους του καιρού
έφιπποι στης αθανασίας τ’ αλαζονικό μας
το αυτονόητο,
με έπαρση πολλή κατάματα
τον ήλιο ατενίζοντας
μες στο γαλάζιο, άνεφο ουρανό...

Πώς δεν τα είδαμε που έρχονταν τα σύννεφα;
Πώς δεν ακούσαμε τον κεραυνό από μακριά;
Πώς δε μυρίσαμε στο χώμα τη βροχή;

Τώρα μένω πια μάταια ν’ αναζητώ
τ’ αυτάρεσκα χαμόγελα
της σίγουρής μου αυθάδειας,
τον κόσμο εκείνο το «μηδαμινό»
που έλεγαν μου ανήκε,
την πόρτα πάντα πρόθυμα
χωρίς να με ρωτά
ν’ ανοίγει σαν γυρνώ,
τις μυρωδιές απ’ το φαΐ
ποτέ που δεν ετοίμασα...

Όμως, σα δείτε τα παιδιά
μην τους χαλάτε τ’ όνειρο,
της αυταπάτης το άλογο
μην τ’ αγριεύετε
τόσο ωραίο που μοιάζει το ταξίδι!
Τρελά κι ανυποψίαστα
αφήστε να διαβαίνουνε
τους δρόμους του καιρού
μες στα δικά τους τ’ αλαζονικά
τα «αυτονόητα».
Ώσπου να δουν τα σύννεφα,
ν’ ακούσουν τη βροντή,
την πρώτη να μυρίσουν τη βροχή
κάποια στιγμή στο χώμα...

Ντίνος Πυργιώτης, ΜΕΤΑ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ...

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Οι Μορμόνοι όπως τους γνώρισα...

Με αισθήματα κάθε άλλο παρά ευχάριστα διάβασα σήμερα ένα άρθρο (http://www.tovima.gr/world/article/?aid=450382) στο έγκυρο «Βήμα», με τίτλο: «Παρκ Ρόμνι: Γιατί απαρνήθηκα τον μορμονισμό» και υπότιτλο: «Ο εξάδελφος του μορμόνου και φαβορί για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, Μιτ Ρόμνι, λέει ότι πρόκειται περί απάτης».

Επειδή έζησα επτά αλησμόνητα χρόνια στην Γιούτα των ΗΠΑ, όπου έκανα το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο Brigham Young, αισθάνομαι την ανάγκη να καταθέσω μερικές ενστάσεις πάνω στα περιεχόμενα του άρθρου...

Διαβάστε το άρθρο...

Ο Dr. B. Kent Harrison, φημισμένος στην Αστροφυσική, την Γενική Σχετικότητα και την Μαθηματική Φυσική. Καθηγητής στο BYU και μετέπειτα στενός συνεργάτης του συντάκτη του άρθρου...

Ήταν "γαύρος" ο θείος Αλβέρτος;

- Μαρινάκης και ξερό ψωμί, ρε!!

  
Ένα σύντομο σχόλιο του (απελπισμένου συν-Αεκτζή) ΑΝΤΩΝΗ-ΨΕΡΗΜΟΣ, για το άρθρο: Ο τερματοφύλακας απέκρουσε πριν γίνει το σουτ (ή, μήπως έκανε λάθος ο θείος Αλβέρτος;). Άπαιχτο!

Δηλαδή, Κώστα, για να καταλάβω: αν υπάρχουν σωματίδια που κινούνται ταχύτερα από το φως και εισέλθουν στο δικό μας χωροχρόνο, υπάρχει περίπτωση να έχουμε πάρει πρωτάθλημα και να μην το έχουμε ζήσει ακόμα;;; Δηλαδή και ο Θείος Αλβέρτος γάβρος, έτσι;;;

ΑΝΤΩΝΗΣ-ΨΕΡΗΜΟΣ

Σημείωση costaspap: Φοβερή ερώτηση κρίσεως για μαθήματα Φυσικής! Θα την θέσω στους δευτεροετείς μου, να σκάσει κανένα χαμόγελο και το χειλάκι των Αεκτζήδων!

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ο τερματοφύλακας απέκρουσε πριν γίνει το σουτ (ή, μήπως έκανε λάθος ο θείος Αλβέρτος;)

Η είδηση πριν λίγες μέρες (http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=448981) ήταν καθησυχαστική για τους περισσότερους Φυσικούς. (Με την ευκαιρία, δεν κατανοώ την ειρωνεία αναγνώστη προς τον συντάκτη του «Βήματος» σχετικά με τα αισθήματα «ανακούφισης» των επιστημόνων!) Σύμφωνα, λοιπόν, με όλες τις ενδείξεις, η ομάδα του πειράματος OPERA, που τον Σεπτέμβριο του 2011 είχε αναγγείλει στην εμβρόντητη επιστημονική κοινότητα τον εντοπισμό νετρίνων που ταξιδεύουν γρηγορότερα από το φως, είχε κάνει λάθος στις μετρήσεις!

Όπως έχει ανακοινωθεί, νέα, καθοριστικά πειράματα θα διεξαχθούν προσεχώς για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος. Απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, όμως, ουκ ολίγοι Φυσικοί (μεταξύ αυτών, ενδεχομένως, και ο προαναφερθείς ανώνυμος αναγνώστης του «Βήματος») δεν θα στενοχωρηθούν ιδιαίτερα αν αυτά επιβεβαιώσουν τα αρχικά ευρήματα του OPERA. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, δηλαδή, αν ανοίξει μια πελώρια τρύπα στο ιερό δισκοπότηρο της Σχετικότητας, απ’ το οποίο ήπιαν και έχτισαν καριέρες γενιές επιστημόνων!

Σύμφωνα με την Θεωρία της Σχετικότητας του Einstein, καμία μορφή ύλης ή ενέργειας (ή, αν προτιμάτε, καμία «πληροφορία») δεν μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες μεγαλύτερες από την ταχύτητα c του φωτός στο κενό (c=300,000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο). Αντίστροφα, ακόμα κι αν υπήρχε μια τέτοια εξωτική μορφή ύλης –της οποίας τα υποθετικά σωματίδια έχουν ονομαστεί «ταχυόνια»- δεν θα μπορούσε ποτέ να εισέλθει στον δικό μας χωροχρόνο, αφού δεν θα ήταν δυνατό οι ταχύτητες τέτοιων σωματιδίων να σπάσουν προς τα κάτω το φράγμα της ταχύτητας του φωτός. Το πιο παράδοξο απ’ όλα, όμως, είναι ότι ο χρόνος γι’ αυτά τα σωματίδια θα φαινόταν να κυλά αντίστροφα, έτσι ώστε η κίνησή τους (όπως εμείς θα την αντιλαμβανόμασταν) θα γινόταν από το μέλλον προς το παρόν, αντί απ’ το παρόν προς το μέλλον! Κάτι τέτοιο, βέβαια, θα παραβίαζε την αρχή της αιτιότητας, σύμφωνα με την οποία το αίτιο προηγείται πάντα του αιτιατού...

Φανταστείτε δύο γεγονότα. Γεγονός Α: Ο ποδοσφαιριστής σουτάρει το πέναλτι. Γεγονός Β: Ο αντίπαλος τερματοφύλακας αποκρούει το σουτ. Με δεδομένο ότι η μπάλα κινείται με ταχύτητα μικρότερη απ’ αυτή του φωτός, όλοι οι παρατηρητές –όσο γρήγορα κι αν κινούνται ο ένας ως προς τον άλλον- θα συμφωνήσουν ότι το Α (σουτ) προηγείται χρονικά του Β (απόκρουση). Με απλά λόγια, πρώτα σούταρε ο επιθετικός και μετά απέκρουσε ο τερματοφύλακας. Τι θα συνέβαινε, όμως, στην υποθετική περίπτωση που η μπάλα έφευγε από το πόδι του επιθετικού με ταχύτητα μεγαλύτερη απ’ την οριακή ταχύτητα c; Τότε θα μπορούσαν να υπάρξουν δύο κατηγορίες παρατηρητών που δεν θα συμφωνούσαν μεταξύ τους, αφού κάποιοι θα έλεγαν ότι η απόκρουση έγινε μετά το σουτ, ενώ κάποιοι άλλοι ότι η απόκρουση έγινε πριν την εκτέλεση του πέναλτι! Αυτό, βέβαια, θα έβαζε σε κίνδυνο την αρχή της αιτιότητας, η οποία θέτει αυστηρή χρονική διάταξη ανάμεσα στην αιτία και το αποτέλεσμα.

Ο λόγος για τον οποίο δεν ανησυχούμε είναι ότι, κανένα φυσικό σωματίδιο που κινείται αρχικά με ταχύτητα μικρότερη απ’ αυτή του φωτός (όπως η μπάλα, που ήταν αρχικά ακίνητη) δεν θα μπορούσε να επιταχυνθεί τόσο ώστε να ξεπεράσει το φως, αφού κάτι τέτοιο θα απαιτούσε άπειρη (όχι απλά πολύ μεγάλη) ενέργεια! (Σημειώνουμε ότι η Σχετικότητα επίσης απαγορεύει σε σώματα που κινούνται γρηγορότερα από το φως να επιβραδυνθούν τόσο ώστε να φτάσουν ή να σπάσουν προς τα κάτω το φράγμα τού c, αφού κι αυτό θα απαιτούσε άπειρη ενέργεια.)

Έτσι, αν βασιστούμε στη Σχετικότητα, κανένα σωμάτιο του κόσμου μας δεν θα μπορούσε να μετατραπεί σε ταχυόνιο, ενώ η ύπαρξη ταχυονίων θα έθετε και σε άμεσο κίνδυνο την αρχή της αιτιότητας. Ο μόνος δρόμος συμβιβασμού ανάμεσα στα υποθετικά αυτά σωμάτια και την Σχετικότητα είναι να θεωρήσουμε ότι, ακόμα κι αν τα ταχυόνια είναι υπαρκτά, δεν είναι ανιχνεύσιμα, καθώς δεν αλληλεπιδρούν με την ύλη που γνωρίζουμε (και πάλι, όμως, εγείρονται ζητήματα σχετικά με τις πανταχού παρούσες βαρυτικές αλληλεπιδράσεις...).

Αν λοιπόν όντως ανιχνευτεί σωματίδιο που να μπορεί είτε να κινείται με ταχύτητα μεγαλύτερη απ’ αυτή του φωτός, είτε να σπάει –προς τα πάνω ή προς τα κάτω- το φράγμα της ταχύτητας αυτής, τότε η Σχετικότητα θα αντιμετωπίσει μείζον πρόβλημα και ίσως χρειαστεί μια εκ βάθρων αναθεώρησή της. Ο θείος Αλβέρτος μάλλον θα πρέπει να το ξαναπιάσει απ’ την αρχή!

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Τα νετρίνα... έκοψαν ταχύτητα!

Επανάληψη του πειράματος έδειξε ότι δεν κινούνται ταχύτερα από το φως 

Photo: ΤΟ ΒΗΜΑ

Γκραν Σάσο

Η επανάληψη του αμφιλεγόμενου πειράματος, στο οποίο τα νετρίνα βρέθηκαν να κινούνται ταχύτερα από το φως, δείχνει ότι τα φευγαλέα υποατομικά σωματίδια δεν θα ανατρέψουν τελικά τη θεωρία της Eιδικής Σχετικότητας.

Ταξίδι στην ίδια διαδρομή

Η ταχύτητα των νετρίνων μετρήθηκε εκ νέου στην ίδια διαδρομή των 730 χιλιομέτρων όπου είχε πραγματοποιηθεί το αρχικό πείραμα, με την ονομασία Opera. Και σε αυτή την περίπτωση, μια δέσμη νετρίνων ταξίδεψε από το CERN, που βρίσκεται στα γαλλο-ελβετικά σύνορα, μέχρι το εργαστήριο του Γκραν Σάσο στην Ιταλία, περνώντας μέσα από εκατοντάδες χιλιόμετρα βράχου.

Η ομάδα Icarus του Γκραν Σάσο έχει αναρτήσει τα νέα αποτελέσματα στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.

«Είμαστε απόλυτα συμβατοί με την ταχύτητα του φωτός όπως τη διδαχθήκαμε στο σχολείο [...] Είμαστε πλέον 100% σίγουροι ότι η ταχύτητα του φωτός είναι η ταχύτητα των νετρίνων» δήλωσε στο BBC ο δρ. Σάντρο Τσέντρο, εκπρόσωπος της ομάδας Icarus.

Ενδείξεις για λάθος μετρήσεις

Πιο επιφυλακτικός εμφανίστηκε πάντως ο Σέρτζιο Μπερτολούτσι, διευθυντής ερευνών του CERN: «Αρχίζουμε να έχουμε ενδείξεις με βάση τις οποίες τα αποτελέσματα του πειράματος Opera οφείλονται σε λάθος μετρήσεις» είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η ομάδα Opera του Γκραν Σάσο σόκαρε τους φυσικούς σε όλο τον κόσμο ανακοινώνοντας, έστω και με επιφύλαξη, τα αποτελέσματα του πειράματος χρονομέτρησης. Τα νετρίνα επέμειναν να υπερβαίνουν την ταχύτητα του φωτός και στην επανάληψη του πειράματος από την ίδια ομάδα.

Παρόλα αυτά, ο προκλητικός ισχυρισμός αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία, και οι ερευνητές του Icarus υπολόγισαν τον Νοέμβριο ότι τα αποτελέσματα πρέπει να ήταν εσφαλμένα λόγω προβλημάτων στη χρονομέτρηση.

Δεν ανατρέπεται η θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας;

Αυτό άρχισε να φέρνει ανακούφιση σε πολλούς θεωρητικούς φυσικούς, καθώς η υπέρβαση της ταχύτητας του φωτός θα ανέτρεπε τη θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Η θεωρία αυτή εξετάζει την παραμόρφωση του χωροχρόνου όταν κανείς κινείται με μεγάλες ταχύτητες, και προβλέπει ότι η ταχύτητα του φωτός είναι ανεξάρτητη από την ταχύτητα του παρατηρητή.

Για την ακρίβεια, η γενική σχετικότητα προβλέπει ότι ο χρόνος σταματά εντελώς όταν κανείς φτάσει την ταχύτητα των φωτονίων, τα οποία κινούνται με 299.792.458 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο στο κενό.

Πάντως, για την οριστική διάψευση των αποτελεσμάτων του Opera, οι επιστήμονες σχεδιάζουν αρκετά ακόμα πειράματα: νέες δοκιμές θα πραγματοποιηθούν από τις τέσσερις ομάδες που χρησιμοποιούν την ίδια δέσμη νετρίνων στο Γκραν Σάσο, καθώς και τα ανεξάρτητα εργαστήρια Fermilab στις ΗΠΑ και KEK στην Ιαπωνία. 

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Τέχνη και Ζωή: Σκέψεις με αφορμή τα «Χιόνια του Κιλιμάντζαρο»

Το ερώτημα είναι απλό και απέχει πολύ απ’ το να είναι ρητορικό: Η Τέχνη μιμείται τη ζωή, ή η ζωή την Τέχνη; Οι οπαδοί του ρεαλισμού θα επιλέξουν ανεπιφύλακτα την πρώτη εκδοχή: η ζωή είναι γεμάτη ασχήμιες, τις οποίες οφείλει να αποτυπώνει χωρίς τεχνητές ωραιοποιήσεις η Τέχνη (είναι μάλιστα θεμιτό ακόμα και να υπερθεματίζει μέχρις υπερβολής στην καταγραφή τους, αν αυτό υπηρετεί καλύτερα τους στόχους της)...

Διαβάστε το άρθρο...

Με αφορμή ένα σχόλιο φανατικού του Λιαντίνη...

Εντόπισα σήμερα στο Βήμα ένα σχόλιο πάνω στο άρθρο Γκέμμα: Η επικίνδυνη γοητεία της παραφροσύνης... Το υπογράφει αναγνώστης / αναγνώστρια με το ψευδώνυμο pachanga (ο όρος επιδέχεται διάφορες ερμηνείες, μεταξύ των οποίων και κάποιον που από φίλος έγινε εχθρός...). Παραθέτω το σχόλιο (διατηρώντας την πρωτότυπη ορθογραφία του), καθώς και την απάντηση που έστειλα στο Βήμα:

Σχόλιο Αναγνώστη:

Διάνοια | 12/03/2012, 21:57

Αγαπητέ συγγραφέα, έχετε σκεφτεί ποτέ ότι οι έννοιες τις οποίες περιγράφουν οι δικές σας λέξεις και ταυτίζονται με τις λέξεις που γράφει ο Λιαντίνης, να μην υπάρχουν αυτούσιες στο μυαλό του Λιαντίνη κατά τη χρήση των ιδίων λέξεων στο κείμενό του? πχ αγαπητέ μου φίλε, όταν μιλάει για "ζωή" και "θάνατο" μπορεί στο δικό σου κεφάλι να σχηματίζεται ένα νόημα αλλά στο δικό του να είναι πολύ διαφορετικό.. να είναι πιο συμπυκνωμένο ή πιο διαπλατυσμένο, πιο ρομαντικό ή πιο συναισθηματικό, γενικώς οι ίδιες λέξεις να αποτυπώνουν διαφορετικές έννοιες στο μυαλό του καθένα μας.. γιατί οι λέξεις όπως και τα γεγονότα της ζωής παίρνουν υπόσταση από την οπτική του παρατηρητή και τις καταβολές του. Γι αυτό μην τρελαίνεσαι γιατί υπάρχει μεγάλη πιθανότητα απλά να ερμηνεύεις λέξεις με νοήματα που ο ίδιος δεν εννόησε ούτε υπονόησε.. ίσως όμως η πεζή σου κρίση να αποτυπώνει πεντακάθαρα το πώς η μάζα των ανθρώπων ερμηνεύει τέτοια λόγια.. ούτε εγώ πιάνω το Λιαντίνη, αλλά αρνούμαι να τον κρίνω ακόμη, διότι γνωρίζω λιγότερα ότι έχει νιώσει ο εγκέφαλός μου από τον δικό του.. πώς; αν έχεις αυτογνωσία, δες μια ομιλία του και βάλε τον εαυτό σου στη θέση του.

pachanga


Απάντηση:

Αγαπητέ αναγνώστη, είδα τυχαία το σχόλιο, αφού το Βήμα δυστυχώς δεν ενημερώνει τους συγγραφείς για την ύπαρξη νέων σχολίων... Με εντυπωσιάζει το πάθος που αναδίνει το σχόλιό σας, πάθος ανθρώπου που θίχθηκε «προσωπικά» από το άρθρο μου! Άλλη μια ένδειξη πως ο Λιαντίνης δεν ήταν ένας απλός παιδαγωγός, αλλά ένας αληθινός δημιουργός θρησκευτικού ρεύματος του οποίου τους οπαδούς χωρίς δυσκολία θα χαρακτήριζα φανατικούς! Πάμε τώρα στο βασικό σας επιχείρημα. Ο Λιαντίνης δεν ήταν συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, ούτε διηγημάτων φαντασίας: ήταν επιστήμων και ακαδημαϊκός δάσκαλος. Στα συγγράμματά του, λοιπόν, δεν έχουν θέση αμφίσημες (ή πολύσημες) έννοιες των οποίων το αληθινό νόημα κρατά ο συγγραφέας για τον εαυτό του! Η πρακτική αυτή είναι απόλυτα αποδεκτή στον κωδικοποιημένο λόγο προσωπικών ημερολογίων, όχι όμως στις σελίδες επιστημονικών συγγραμμάτων. Εκτός κι αν η «Γκέμμα» δεν θα έπρεπε να λογίζεται ως επιστημονικό έργο! Σέβομαι πολύ τον Λιαντίνη για να υπαινιχθώ κάτι τέτοιο, πράγμα που εσείς, όμως, κατ’ ουσίαν –έστω και άθελά σας- υπονοείτε... Κατά τα άλλα, θα λάβω σοβαρά υπόψη τη συμβουλή σας να «μην τρελαίνομαι», θα καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια αναβάθμισης της «πεζής μου κρίσης», και θα βελτιώσω κατά το δυνατόν την «αυτογνωσία» μου! (By the way, σπανίως απαντώ σε ανώνυμους, αλλά εδώ έκανα μια εξαίρεση. Είχα την εντύπωση ότι ο Λιαντίνης δίδαξε το θάρρος της γνώμης... ή μήπως κάνω λάθος;)

Κ.Π.

ΤΟ ΒΗΜΑ - Είναι ρατσιστική η «Ημέρα της Γυναίκας»;

Ξεκινώ με μια προσωπική δήλωση: Διαφωνώ απόλυτα με την επετειακή απόδοση τιμών σε ο,τιδήποτε είναι άξιο να τιμάται. Είναι σαν να λέμε, "μπορώ να σε αγνοώ 364 μέρες το χρόνο, αλλά για μία και μόνη μέρα θα θυμάμαι την ύπαρξή σου"! Δεν περιμένουμε την "Ημέρα της Μητέρας" για να δείξουμε σ' εκείνη την αγάπη μας... Δεν θυμόμαστε μόνο την "Ημέρα των Ζώων" πως κι αυτά έχουν δικαίωμα στην ανθρωπιά μας... Δεν περιμένουμε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου για να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας στο πιο κοντινό μας πρόσωπο... 

 

Πρόσφατα γιορτάσαμε την "Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας". Χωρίς την παραμικρή πρόθεση να υποτιμήσουμε τις ιστορικές αφετηρίες του θέματος, θα επικεντρωθούμε σε αυτή τούτη την ιδέα της επετείου, έξω από ιστορικές αναφορές. Αν λοιπόν οι ίδιες οι γυναίκες επέλεξαν να καθιερώσουν σε διαχρονική βάση μια τέτοια γιορτή, τότε μάλλον υποτιμούν τον εαυτό τους! Περνούν ένα πολύ επικίνδυνο γι' αυτές μήνυμα διαφορετικότητας που υπονομεύει το δικαίωμα στην ισότητα που χρόνια τώρα διεκδικούν. Αν πάλι η συντήρηση της επετείου είναι προϊόν ανδρικής έμπνευσης, τότε πρόκειται για έκφραση υποκρυπτόμενου φαλλοκρατισμού: "Σε τιμώ, κυρά μου, όπως τιμώ το σκύλο μου... Άντε, και τη φουκαριάρα τη μάνα μου!" 

 

Θα μπορούσε ίσως κάποιος να διακρίνει στην περί ης ο λόγος επέτειο ένα σκοτεινότερο μήνυμα που συμπυκνώνεται στο ερώτημα: Είναι η «Ημέρα της Γυναίκας» μια ρατσιστική γιορτή; Φυσικά, η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη, αφού εξαρτάται από την αντίληψη της έννοιας του «ρατσιστικού». Σε προηγούμενο άρθρο μας στο Βήμα (http://www.tovima.gr/opinions/useropinions/article/?aid=441671) είχαμε επιχειρήσει να θέσουμε τον ρατσισμό σε μια κατά το δυνατόν οικουμενική εννοιολογική βάση. Σύμφωνα με τον ορισμό που είχαμε δώσει, ρατσιστικός είναι κάθε διαχωρισμός σε βάρος μιας ομάδας ανθρώπων, μελών μιας κοινωνίας, με βάση ένα σύνολο κοινών χαρακτηριστικών τα οποία τα μέλη της ομάδας φέρουν ακούσια και τα οποία, αντικειμενικά, δεν επηρεάζουν την δυνατότητα συμμετοχής των μελών της ομάδας στις θεμελιώδεις λειτουργίες της κοινωνίας. 

 

Στο βαθμό που ο παραπάνω ορισμός μπορεί να γίνει δεκτός, τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι η "Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας" υποκρύπτει ίχνη ρατσιστικής διάκρισης: 

 

(α) Ο άνδρας θα ισχυριστεί, και δικαίως, ότι υφίσταται διάκριση λόγω μιας μη-επιλεγμένης ιδιότητάς του (φύλο). Πράγματι, ποιος γνωρίζει την ύπαρξη, και αναλόγως τιμά την επέτειο, της (ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενης, αλλά και χλευαζόμενης από μερίδα των γυναικών) «Παγκόσμιας Ημέρας του Άνδρα» (19 Νοεμβρίου), η οποία ανακηρύχτηκε επίσημα το 1999 με την στήριξη των Ηνωμένων Εθνών; (Ομολογώ πως ούτε ο γράφων το γνώριζε: το ανακάλυψα τυχαία στο Google!) 

 

(β) Από την πλευρά της, η γυναίκα, αν και τιμώμενο φύλο, θα μπορούσε να αισθανθεί ότι η «Ημέρα της Γυναίκας» την αντιλαμβάνεται (λόγω μιας αντίστοιχης, μη-επιλεγμένης ιδιότητάς της) ως είδος του οποίου η σπουδαιότητα είναι διαπραγματεύσιμη (άρα εν δυνάμει αμφισβητήσιμη), αφού χρήζει ιδιαίτερης επετειακής μνείας και επιβεβαίωσης. Πρόκειται για μια οιονεί τιμητική διάκριση η οποία, στο βάθος της, ίσως παρεμφαίνει - τουλάχιστον απ’ την πλευρά των ανδρών - ενοχική προσπάθεια ηθικής ισοσκέλισης απέναντι σε κάτι που υφίσταται άδικη κι απαξιωτική μεταχείριση. Είναι μια περίπου de jure ανάδειξη της γυναίκας ως «ασθενούς φύλου»! 

 

Αναζητώντας μια δημιουργική σύνθεση αξιών που θα έθετε την έννοια «άνθρωπος» υπεράνω βιολογικών διαχωρισμών, έβαλα στο ευρετήριο του Google τη φράση «παγκόσμια ημέρα ισότητας των φύλων». Παραιτήθηκα απ’ την προσπάθεια μετά τις πρώτες δέκα διαδικτυακές σελίδες! Ο επίμονος και με υπομονή προικισμένος αναγνώστης ας συνεχίσει, αν θέλει, την αναζήτηση... Προσωπικά, πάντως, πιστεύω ότι, για κάθε πλευρά, η ισότητα έχει αξία μόνο ως διεκδικούμενο αγαθό. Ως δεδομένη κι αυτονόητη συνθήκη, φοβάμαι πως λίγο θα ενδιέφερε κι ελάχιστα θα συγκινούσε οποιονδήποτε... 

 

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Η πεταλούδα του Σεράγεβο

Σε πρωινή εκπομπή του στο ραδιόφωνο πριν πολλά χρόνια, ο αμίμητος Γιάννης Καλαμίτσης είχε θέσει στους ακροατές του ένα ιστορικό κουίζ: Σε ποια μεγάλη μάχη οι φαντάροι πήγαν στο μέτωπο με... ταξί! Ο μελετητής του «Μεγάλου Πολέμου» (όπως αποκλήθηκε ο Πρώτος Παγκόσμιος) δεν θα δυσκολευόταν να αναγνωρίσει τη Μάχη του Μάρνη (Σεπτέμβριος 1914), όπου τα Παρισινά ταξί επιστρατεύτηκαν για να μεταφέρουν ενισχύσεις στον Γαλλικό στρατό. Έτσι σώθηκε το Παρίσι, και η Γερμανία έχασε δια παντός την ευκαιρία να κερδίσει τον πόλεμο...

Ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν γεμάτος κρίσιμα γεγονότα όπου η πλάστιγγα ισορροπούσε κυριολεκτικά στην κόψη του ξυραφιού. Αστάθμητοι παράγοντες έκριναν την έκβαση μιας μάχης που, αν το αποτέλεσμά της ήταν διαφορετικό, ο πόλεμος θα μπορούσε να πάρει εντελώς άλλη τροπή. Προσεκτικά εκπονημένα στρατιωτικά σχέδια (κυρίως των Γερμανών, όπως το σχέδιο Schlieffen) κατέρρεαν το ένα μετά το άλλο, και κάθε έννοια προβλεψιμότητας είχε χαθεί. Ο «γρήγορος» πόλεμος που θα διαρκούσε «μέχρι τα Χριστούγεννα» μετατράπηκε, έτσι, στο ανελέητο τετραετές σφαγείο των χαρακωμάτων...

Αν τα χαρακτηριστικά αυτού του πολέμου παραπέμπουν τον αναγνώστη στο «φαινόμενο της πεταλούδας» - κεντρική έννοια στη μαθηματική θεωρία του χάους - δεν κάνει λάθος! Σύμφωνα με αυτό το φαινόμενο, σε κάποια ασταθή ντετερμινιστικά συστήματα μια ελάχιστη διαφοροποίηση στο αίτιο μπορεί να προκαλέσει τεράστια απόκλιση στο αιτιατό. Έτσι, για παράδειγμα, το τίναγμα των φτερών μιας πεταλούδας στο Πεκίνο θα μπορούσε θεωρητικά να προκαλέσει, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, έναν ανεμοστρόβιλο στο Τέξας, ή να ματαιώσει έναν ανεμοστρόβιλο που επρόκειτο να συμβεί εκεί.

Η χαοτική αυτή συμπεριφορά (οι μαθηματικοί μιλούν για «ευαίσθητη εξάρτηση από τις αρχικές συνθήκες») είναι που κάνει τον καιρό τόσο απρόβλεπτο σε ορίζοντα χρόνου που ξεπερνά τις 6 μέρες (γελώ όταν, στην καρδιά του χειμώνα, ακούω κάποιους πρακτικούς «ειδικούς» στην τηλεόραση να μιλούν με βεβαιότητα για ένα επικείμενο καυτό καλοκαίρι!). Γενικά, η απουσία προβλεψιμότητας σε κατά τα άλλα ντετερμινιστικά συστήματα, συνιστά αυτό που στα μαθηματικά καλείται «χάος».

Στον Μεγάλο Πόλεμο, η μηχανή του χάους πήρε μπρος από την πρώτη κιόλας πιστολιά, όταν ο νεαρός Σέρβος εθνικιστής Gavrilo Princip δολοφόνησε τον Αρχιδούκα Franz Ferdinand και την σύζυγό του, Σοφία, στο Σεράγεβο στις 28 Ιουνίου 1914. Η «πεταλούδα» του πολέμου τίναξε τα φτερά της, ενεργοποιώντας ένα απίστευτο ντόμινο γεγονότων που παρόμοιο δεν έχει να επιδείξει η Ιστορία. Η μία μετά την άλλη οι Μεγάλες Δυνάμεις σύρονταν στη δίνη του πολέμου με τη δύναμη μιας νομοτέλειας που είχε μεθοδικά χτιστεί μέσα από ατέλειωτες ώρες μυστικής διπλωματίας, ακολουθώντας στρατηγικά πλάνα που, όπως πρόβλεπαν, θα οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια την κάθε μια τους στη «σίγουρη» νίκη!

Με την πολυτέλεια της εκ των υστέρων σοφίας, βέβαια, γνωρίζουμε τώρα τις ατέλειες όλων των στρατηγικών σχεδιασμών της εποχής, οι οποίοι δεν έλαβαν υπόψη μια σειρά παραμέτρων που, όσο κι αν τότε δεν φαίνονταν σημαντικές, αποδείχθηκαν εξόχως κρίσιμες στη συνέχεια. Η αλαζονεία των επιτελείων και η παθητικότητα των διπλωματών μπρος στην σχεδόν δικτατορική συμπεριφορά των στρατιωτικών, κόστισαν στην ανθρωπότητα την απώλεια μιας ολόκληρης γενιάς νέων ανθρώπων, θύματα του πιο παράλογου πολέμου που γνώρισε η Ιστορία.

Τα χαρακώματα έγιναν το σύμβολο της άσκοπης θυσίας, όπου χιλιάδες στρατιωτών διατάσσονταν κάθε φορά να εφορμήσουν ενάντια σε καλά οχυρωμένα πολυβόλα που εύκολα τους «θέριζαν», μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί ο εγωισμός κάποιων στρατηγών που βίωναν τον πόλεμο από την ασφάλεια των γραφείων τους αρκετά χιλιόμετρα μακριά από το μέτωπο. Στη δυτική Ευρώπη, ο αριθμός των θυμάτων (νεκροί και τραυματίες) ξεπέρασε κατά πολύ τον αντίστοιχο αριθμό κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο!

Η αστάθεια και η μη-προβλεψιμότητα έχουν κάνει πάλι την εμφάνισή τους στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Μόνο που τα πολυβόλα και το βαρύ πυροβολικό έχουν τώρα δώσει τη θέση τους στον κυνισμό των αγορών, ενώ η σκυτάλη της αλαζονείας πέρασε στα χέρια των διαχειριστών της εξουσίας, πολιτικής και οικονομικής. Όμως, όσο κι αν είναι πολύ μικρές για να γίνουν ορατές, οι πεταλούδες του χάους είναι πάντα εκεί, έτοιμες να τιμωρήσουν την υπερφίαλη βεβαιότητα των ισχυρών. Και οι σκελετοί κάποιων σχεδόν ξεχασμένων «λαϊκών» δικτατόρων, που οσμίζονται κοινωνικές εξεγέρσεις και γενικευμένη αναρχία, ετοιμάζονται ήδη να βγουν απ’ τα μπαούλα τους. Στη χώρα μας, μάλιστα, κάποιες (κοινοβουλευτικές!) δυνάμεις από καιρό τώρα διαγκωνίζονται για την πρωτοκαθεδρία στη γιορτή της υποδοχής...

ΤΟ ΒΗΜΑ


Διαβάστε:

Η Μάχη του Μάρνη

Τα Ταξί του Μάρνη

Το... Φεγγάρι βύθισε τον Τιτανικό!

Μια νέα έρευνα για το ναυάγιο του Τιτανικού υποδεικνύει ως «ένοχο» τη… Σελήνη! Σύμφωνα με τους ερευνητές, ένα σπάνιο φαινόμενο προκάλεσε μεγάλες παλίρροιες που «έστειλαν» μεγάλα παγόβουνα στον δρόμο του θρυλικού υπερωκεάνιου...

Διαβάστε το άρθρο

Δείτε επίσης το αφιέρωμα του QUANTUM: 

Τιτανικός: Μια πολύ διδακτική ιστορία!

Η στάση του Δ. Λιαντίνη απέναντι στον Ν. Καζαντζάκη

Ακόμα κι αν διατηρούσα στη συνείδησή μου ανοιχτές κάποιες χαραμάδες αποδοχής του, ακόμα κι αν κρατούσα ζωντανά μέσα μου κάποια ψήγματα αμφιβολίας για όλ’ αυτά που με έκαναν, ως εκπαιδευτικό που διδάσκει πρώτιστα τη ζωή ως αξία, να νιώθω απέχθεια για τα σκοταδιστικά κηρύγματά του (είχα διαβάσει κάπου –θαρρώ στην Ελευθεροτυπία- μαρτυρίες πρώην φοιτητών του για τα περίφημα «μαθήματα αυτοκτονίας» που τους παρέδιδε!), παραιτούμαι οριστικά από την –ούτως ή άλλως εξ αρχής καταδικασμένη- προσπάθεια συμφιλίωσής μου με το φάντασμα του Δ. Λιαντίνη...

Αφορμή –αλλά όχι αιτία- ένα video που έλαβα από πρώην φοιτήτριά του, με θέμα τις απαξιωτικές (στα όρια του χλευασμού) θέσεις του Λιαντίνη πάνω στον Νίκο Καζαντζάκη. Η αλήθεια είναι ότι ήμουν ήδη προϊδεασμένος για την εμπάθεια του πρώτου απέναντι στον δεύτερο, μια εμπάθεια της οποίας η εξωτερίκευση, σε κάποιες περιπτώσεις, παραπέμπει στο «μάτσο» πνεύμα αυτάρεσκου ανδρισμού που αφθονεί στα γήπεδα και τις λαϊκές αγορές:

Όλοι οι άντρες είμαστε αυνάνες. Εκείνος ο άντρας που δε δέχεται τούτο το κατηγόρημα είναι ο κατεξοχήν αυνάνας. Αυτός πια είναι που αυνανίζεται με χέρια και καθρέφτες. Εκτός πια και δεν ημπορεί. Είναι δηλαδή ανίκανος, όπως ήταν ο Καζαντζάκης. Σύμφωνα τουλάχιστον με τη μαρτυρία της γυναικαδέλφης του Έλλης Αλεξίου. (Γκέμμα, σελ. 47.)

Ο άνθρωπος που με παπική οίηση γράφει για τον «μέτριο ποιητή Σεφέρη» (Γκέμμα, σελ. 108) –ναι, τον ίδιο «μέτριο» Σεφέρη για την ποίηση του οποίου συνέγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο(!)- αποδύεται σε μια προσπάθεια πλήρους αποδόμησης (αν όχι και εξευτελισμού) του Καζαντζάκη. Και, για να διασφαλίσει την επιτυχία του εγχειρήματος, φροντίζει να εμβάλει σύμπλεγμα κατωτερότητας σε όσους επιμένουν να μελετούν τον εν λόγω συγγραφέα, όπως μαρτυρά το σύντομο, «ζωντανό» κλιπ στο τέλος του video, όπου με εμφανώς χλευαστική διάθεση απευθύνει στο ακροατήριο το ρητορικό, υποτίθεται, ερώτημα: «Έχει διαβάσει κανείς σας ολόκληρη την Οδύσσεια του Καζαντζάκη;»

Χωρίς άλλα σχόλια, παραθέτω το video:

ΤΟ ΒΗΜΑ - Γερνώντας πρόωρα στα 26: Από την επιστολή μιας δασκάλας...

Έφτασε τυχαία στα χέρια μου η επιστολή-απάντηση μιας δασκάλας σε Σχολική Σύμβουλο, με αφορμή το αίτημα που τέθηκε σε εκπαιδευτικούς για την καταγραφή επιμορφωτικών αναγκών τους. Το κείμενο –που κατά την άποψή μου είναι συγκλονιστικό- αποκαλύπτει τα αισθήματα βαθιάς απογοήτευσης που βιώνει ο λειτουργός της δημόσιας εκπαίδευσης, θύμα και αυτός της φοβερής οικονομικής κρίσης. Λόγω περιορισμένου χώρου, παρουσιάζω επιλεγμένα αποσπάσματα από την επιστολή...

Διαβάστε το άρθρο

Αθήνα: Η Ρωμαϊκή Αγορά