(Αναδημοσίευση από ΤΟ ΒΗΜΑ)
Βγαίνοντας από την πλαϊνή
πόρτα του κτιρίου των διδακτηρίων στη σχολή όπου διδάσκω, θα συναντήσει κανείς
στα διαλείμματα αυτό που έχω ονομάσει «το κλαμπ των αυτοκαταστροφικών». Είναι
οι σπουδαστές που επιδίδονται στο σπορ του καπνίσματος. Όταν περνώ, με κοιτούν
με νόημα περιμένοντας στωικά τις νουθεσίες μου που, όπως και δεκάδες
προηγούμενες, είναι καταδικασμένες να πέσουν στο κενό. Νουθεσίες που δεν
σχετίζονται με διάθεση στείρας ηθικολογίας, αλλά με επίγνωση εφιαλτικών
στατιστικών δεδομένων...
Τα παρακάτω στοιχεία τα
μεταφέρω από άρθρο (http://www.aixmi.gr/index.php/iatreia-diakophs-kapnismatos/)
του φίλου μου γιατρού Αλέξη Πολίτη:
- Μια μικρή ελληνική πόλη ξεκληρίζεται ετησίως στην
Ελλάδα από το κάπνισμα (14.000
νεκροί από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, καθώς και διάφορα είδη
καρκίνου συσχετιζόμενα με το τσιγάρο).
- Η πρόβλεψη για τον 21ο
αιώνα είναι 1 δισεκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως αποδιδόμενοι στο κάπνισμα!
- Οι Έλληνες που καπνίζουν,
αν ήταν κόμμα, με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο θα εκλέγονταν κυβέρνηση με
αυτοδυναμία (42%)!
- Το 80% των παιδιών που
έχουν γονείς καπνιστές, θα καπνίσουν.
-
Η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της
ηρωίνης.
- Οι μισοί από τους εφήβους
που ξεκίνησαν το κάπνισμα και συνεχίζουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, θα
πεθάνουν από τον καπνό…
Επιστρατεύοντας «μαιευτική»
μέθοδο, παίζω συχνά το παρακάτω διαλεκτικό παιχνίδι με τους μαθητές μου:
Εγώ: Όποιος καπνίζει είναι ανόητος, κι αυτό μπορώ να σας
το αποδείξω!
Μαθητές: Γιατί το λέτε αυτό;
Εγώ: Λοιπόν, περιγράψτε μου τις εντυπώσεις σας όταν
ήρθατε για πρώτη φορά σε επαφή με το τσιγάρο. Βρήκατε την αίσθηση υπέροχη, κάτι
σαν αποκάλυψη;
Μαθητές: Σε κανέναν δεν αρέσει το τσιγάρο από την πρώτη
ρουφηξιά. Επιμείναμε, όμως, μέχρι που καταφέραμε να το συνηθίσουμε. Τώρα πια
δεν κάνουμε χωρίς αυτό!
Εγώ: Ωραία. Πείτε μου τώρα αν γνωρίζετε έναν ευφυή
άνθρωπο ο οποίος, ενώ δοκίμασε, υπό καθεστώς απόλυτης ελευθερίας, μια εμπειρία
που δεν του φάνηκε ευχάριστη, επέλεξε εντούτοις να την ξαναβιώσει με σκοπό να
εξαρτηθεί απ’ αυτήν!
Μια ένσταση που θα μπορούσε
να υπάρξει στο παραπάνω «σόφισμα» είναι πως η ελευθερία είναι μια αμφιλεγόμενη
έννοια. Πράγματι, η πρώτη επαφή με το τσιγάρο γίνεται σχεδόν πάντα (αν και
γνωρίζω κάποιες -ελάχιστες πάντως- εξαιρέσεις) σε πολύ νεαρή ηλικία. Πόσο
ελεύθερος, όμως, μπορεί να θεωρείται ένας νέος ο οποίος βομβαρδίζεται
καθημερινά με πρότυπα «δημοφιλίας» και σύρεται σε συμπεριφορές μιμητισμού από
ανάγκη και μόνο για κοινωνική αποδοχή; Το υπό μορφή ρητορικού ερωτήματος
διατυπωμένο επιχείρημα είναι κατά βάση σωστό, κι εδώ ακριβώς υπεισέρχεται ο
ρόλος πρωτίστως του γονιού, και δευτερευόντως του δασκάλου: Θα πρέπει από μικρή
ακόμα ηλικία να καλλιεργηθεί στο παιδί το αίσθημα της αυταξίας, βοηθώντας το
έτσι να αναπτύξει αυτόνομη συνειδητότητα. Αυτό θα το θωρακίσει απέναντι σε
κοινωνικές πιέσεις -συχνά ασφυκτικές- που θα μπορούσαν να το οδηγήσουν σε
(συνειδητή ή όχι) συμμόρφωση με καθιερωμένα πρότυπα, με μοναδικό αλλά αναγκαίο
αντάλλαγμα την αποδοχή από τον κοινωνικό του περίγυρο. Ο εθισμός στο κάπνισμα
είναι συνέπεια ενός τέτοιου τύπου συμμόρφωσης (δυστυχώς όμως έχουν μπει και άλλες
«ουσίες» στο παιχνίδι...).
Ως εκπαιδευτικός αισθάνομαι
αποτυχημένος ως προς το ότι δεν κατόρθωσα να αρθρώσω αρκούντως πειστικό λόγο
κατά του καπνίσματος στις αίθουσες διδασκαλίας. Και ήδη φτάνουν στ’ αυτιά μου
οι φωνές διαμαρτυρίας πολλών αναγνωστών για το θέμα που επέλεξα και για τον
διδακτισμό με τον οποίο το πραγματεύομαι. Θα παρακαλέσω, εν τούτοις, τον
αναγνώστη, πριν κλείσει οριστικά και με ένα ειρωνικό χαμόγελο αυτή τη σελίδα,
να ξαναδιαβάσει τα στοιχεία που μας δίνει παραπάνω ο γιατρός. Μπορεί να υπάρχει
ακόμα ανοιχτή γι’ αυτόν η έξοδος από το δικό του «κλαμπ των αυτοκαταστροφικών».
Κι αν όχι γι’ αυτόν, ίσως για τα παιδιά του!