Κυριακή 25 Ιουλίου 2021

Συζητώντας για το εμβόλιο...

                  


Συζητούσα πριν λίγες μέρες με την φαρμακοποιό μου για τις μεταλλάξεις και τα εμβόλια. Είπε ότι σίγουρα θα χρειαστεί τρίτη δόση το φθινόπωρο εν όψει ενός, όπως αναμένεται, δύσκολου χειμώνα. Ο βασικός λόγος είναι ότι τα εμβόλια που υπάρχουν δεν φαίνεται να καλύπτουν την λεγόμενη "μετάλλαξη Δ", πράγμα που καθιστά αναγκαία την επικαιροποίησή τους.

Αυτό που την (και με) θορύβησε ιδιαίτερα ήταν η περίπτωση ενός γνωστού της, γύρω στα 45 και χωρίς υποκείμενο νόσημα. Αν και είχε κάνει και τις δύο δόσεις του εμβολίου πριν δύο μήνες, νόσησε πρόσφατα από covid με κύριο (ίσως μοναδικό) σύμπτωμα τον υψηλό πυρετό, ο οποίος αντιμετωπίστηκε στο σπίτι με Depon. Το εμβόλιο τον προστάτεψε από ενδεχόμενη νοσηλεία, όχι όμως και από την ίδια την ασθένεια. Φυσικά, επρόκειτο για μετάλλαξη Δ.

Συμβουλή της φαρμακοποιού: Ακόμα κι αν έχουμε εμβολιαστεί, θα πρέπει να λειτουργούμε ΣΑΝ ΝΑ ΜΗΝ είμαστε εμβολιασμένοι, τηρώντας σχολαστικά όλα τα γνωστά μέτρα προστασίας (κυρίως, μάσκες και αποστάσεις)!

Ας συνοψίσουμε, λοιπόν, κάποια πράγματα που γνωρίζουμε ως τώρα σχετικά με το εμβόλιο:

1. Το εμβόλιο δεν αποκλείει τη μόλυνση από covid, ούτε τη μετάδοση του ιού από άτομο σε άτομο. Καθιστά όμως τέτοια ενδεχόμενα εξαιρετικά μη-πιθανά.

2. Αν και δεν προστατεύει απόλυτα από τη μόλυνση με τον ιό, το εμβόλιο προστατεύει σε πολύ υψηλό ποσοστό (άνω του 80%) από την ανάγκη νοσηλείας, και σε ακόμα υψηλότερο (άνω του 95%) από την ανάγκη διασωλήνωσης.

3. Τα υπάρχοντα εμβόλια δεν εμφανίζουν σημαντική αποτελεσματικότητα έναντι της "μετάλλαξης Δ" (αν και συνεχίζουν να προστατεύουν από σοβαρή νόσηση). Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαιτηθεί μία "αναμνηστική" δόση κατά το φθινόπωρο, με μία επικαιροποιημένη εκδοχή των εμβολίων, ώστε να καλυφθεί και αυτή η μετάλλαξη.

4. Είναι γεγονός ότι ένας συγκεκριμένος τύπος εμβολίου προκάλεσε σοβαρές παρενέργειες (έως και θανάτους) σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (περίπου 1/100,000) εμβολιασμένων. Και είναι απαράδεκτη η επίδειξη ψυχρού πραγματισμού και απαξιωτικής κριτικής εκ μέρους των ειδικών, αλλά και της πολιτείας, προς όσους (δικαιολογημένα, κατά τη γνώμη μου) δίστασαν να εμβολιαστούν την περίοδο που το συγκεκριμένο εμβόλιο ήταν το μοναδικό που διετίθετο από το σύστημα υγείας. Με τη διάθεση, πλέον, και άλλου τύπου εμβολίου, ο κάθε πολίτης έχει τώρα τη δυνατότητα να επιλέγει εκείνο που θεωρεί περισσότερο ασφαλές.

Και μία επισήμανση θεσμικού χαρακτήρα: Η πολιτεία δεν καθιστά παράνομη την άρνηση του εμβολιασμού. Δίνει απλά το δικαίωμα στον όποιο εργοδότη (είτε αυτός είναι το κράτος, είτε κάποιος ιδιωτικός φορέας) να απαιτήσει από τους εργαζόμενους να εμβολιαστούν αν τούτο κρίνεται απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία του συστήματος. Έτσι, η έκφραση "υποχρεωτικός εμβολιασμός" ίσως δεν είναι απόλυτα δόκιμη καθώς, εκτός των άλλων, δημιουργεί συνειρμούς κρατικού αυταρχισμού στην κοινωνία. Ο όρος "απαιτούμενος εμβολιασμός" πιθανώς θα ανταποκρινόταν πιστότερα (και λιγότερο παρεξηγήσιμα!) στη νομική διάσταση του ζητήματος.

Υ.Γ. Κατανοώ τις υπαινικτικές ειρωνείες που δέχομαι στα social media από διαφωνούντες φίλους αντι-εμβολιαστές, κάθε φορά που τολμώ να "ανοίξω το στόμα μου". Δεν θα τους μιμηθώ, εν τούτοις, στην σχεδόν φανατικά μονόπλευρη θεώρηση των πραγμάτων. Ως επιστήμων και παιδαγωγός, είμαι ταγμένος να υπηρετώ την αλήθεια - όσο, τουλάχιστον, μπορώ να την αντιλαμβάνομαι με την μέτρια ευφυΐα μου - και όχι να κολακεύω τις συνειδήσεις διαδικτυακών ακολούθων με έπαθλο τα γνωστά εικονίδια επιδοκιμασίας και μερικά "μπράβο ρε μεγάλε!". Γνωρίζω, επίσης, ότι οι απόψεις μου δυσαρεστούν και μερικούς (πρώην, κυρίως) μαθητές μου. Όμως, δεν μου επιτρέπεται να παραβώ τις αρχές συνείδησης που ο ίδιος τους δίδαξα...

Δευτέρα 19 Ιουλίου 2021

Η Μάχη του Somme και το "ξέπλυμα ευθύνης" του Sir Douglas Haig!


Αναρτώ αυτό το video με μεγάλη επιφύλαξη σε ό,τι αφορά την ιστορική του αντικειμενικότητα. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα τού πώς οι σύγχρονοι Βρετανοί ιστορικοί επιχειρούν να "ξεπλύνουν" την ευθύνη και να διασώσουν την υστεροφημία του Sir Douglas Haig για την αχρείαστη σφαγή εκατοντάδων χιλιάδων Βρετανών στρατιωτών στο Δυτικό Μέτωπο. Κατά τη γνώμη μου, ο Haig δεν ήταν τίποτα λιγότερο από έναν εγκληματία πολέμου!

Πέμπτη 15 Ιουλίου 2021

Ηλεκτρεγερτική δύναμη σε κύκλωμα με φορτιζόμενο πυκνωτή


 Έλαβα πριν λίγες μέρες ένα ευγενικό email από έναν Βρετανό συνάδελφο που διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. Έχοντας διαβάσει μία σειρά άρθρων μας στον ηλεκτρομαγνητισμό πάνω σε θέματα που αφορούν την ηλεκτρεγερτική δύναμη (ΗΕΔ) [1] και τον φορτιζόμενο πυκνωτή [2], αναρωτήθηκε πώς θα ορίζαμε την ΗΕΔ σε κύκλωμα που περιέχει φορτιζόμενο πυκνωτή. Με το πρακτικό μυαλό ενός electrical engineer, θεώρησε ως πιο πιθανή απάντηση το ότι η συνεισφορά του πυκνωτή στην ΗΕΔ ισούται με Q/C, όπου Q το (στιγμιαίο) φορτίο στον πυκνωτή και C η χωρητικότητα του πυκνωτή.

Η ερώτηση του συναδέλφου με προβλημάτισε στ' αλήθεια, καθώς δεν είχα σκεφτεί ποτέ το πρόβλημα της ΗΕΔ σε κύκλωμα με πυκνωτή. Και η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι, τελικά, τόσο απλή όσο φαίνεται! Ας εξηγήσουμε γιατί:

Με βάση τον ορισμό που έχουμε δώσει [1], η ΗΕΔ ενός κυκλώματος δίνεται από το κλειστό επικαμπύλιο ολοκλήρωμα της ασκούμενης δύναμης ανά μονάδα φορτίου κατά μήκος του κυκλώματος. Η συνεισφορά του πυκνωτή στην ΗΕΔ θα ισούται με το ολοκλήρωμα του ηλεκτρικού πεδίου εντός του πυκνωτή - δηλαδή, το ολοκλήρωμα του E.d- από τη μία πλάκα ως την άλλη και κατά τη θετική φορά διαγραφής του κυκλώματος. (Επειδή το κύκλωμα είναι ακίνητο, δεν υφίσταται συνεισφορά μαγνητικού πεδίου στην ΗΕΔ [1].)

Όμως, ποιο είναι το ηλεκτρικό πεδίο στο εσωτερικό του πυκνωτή; Εδώ δεν έχουμε ένα ωραίο ηλεκτροστατικό πρόβλημα όπου μπορούμε να ορίσουμε ηλεκτρικό δυναμικό και να πούμε ότι το ολοκλήρωμα του E.dl ισούται απλά με τη διαφορά δυναμικού ανάμεσα στις δύο πλάκες. Στο εσωτερικό ενός φορτιζόμενου πυκνωτή το ηλεκτρικό πεδίο είναι χρονικά μεταβαλλόμενο και δεν είναι ομογενές (όπως στη στατική περίπτωση), καθώς δέχεται συνεισφορές και από το χρονικά μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο που εμφανίζεται τώρα εντός του πυκνωτή [2].

Αφού, λοιπόν, οι πλάκες του πυκνωτή δεν είναι ισοδυναμικές επιφάνειες, είναι αδύνατο να οριστεί μονοσήμαντα το ολοκλήρωμα του E.dl από τη μία πλάκα ως την άλλη ώστε να δώσει το "αναμενόμενο" αποτέλεσμα Q/C. Με άλλα λόγια, η ΗΕΔ δεν μπορεί να οριστεί με απόλυτο τρόπο αλλά θα εξαρτάται πάντα από το πώς ορίζουμε τη νοητή διαδρομή του κυκλώματος ανάμεσα στις δύο πλάκες!

Όπως έγραψα στον Βρετανό συνάδελφο, να ένα ωραίο θέμα για μία διπλωματική εργασία των φοιτητών του. Ή ακόμα και για ένα άρθρο έρευνας!

[1] https://eclass.hna.gr/modules/document/file.php/TOM6113/emf_articles.pdf

[2] https://eclass.hna.gr/modules/document/file.php/TOM6113/charging_capacitor_articles.pdf

Τετάρτη 7 Ιουλίου 2021

Carlo Rovelli: Πρέπει να υιοθετήσουμε μια «σχεσιακή» κοσμοθεωρία


Κάποτε, ο νεαρός Σοπενχάουερ είπε στον ώριμο Γκαίτε:

- Δάσκαλε, είναι αλήθεια ότι ο Ήλιος δεν θα υπήρχε αν δεν τον βλέπαμε εμείς;

Και ο Γκαίτε απάντησε, θυμόσοφα:

- Νεαρέ μου, εμείς δεν θα υπήρχαμε αν δεν μας "έβλεπε" ο Ήλιος!

Και όμως, ο νεαρός είχε δίκιο...

Διαβάστε το άρθρο:

Νέα θεωρία υποστηρίζει ότι η πραγματικότητα μπορεί να αποτελεί ένα παιχνίδι κβαντικών «καθρεφτών»