Το άρθρο που ακολουθεί έχει κάθε κακή πρόθεση να είναι προκλητικό απέναντι σε μια μεγάλη (δυστυχώς) μερίδα αναγνωστών. Πιο προκλητικό ακόμα κι από έναν ισχυρισμό, π.χ., ότι στην Ελλάδα θα έπρεπε δια νόμου να απολαμβάνουν πολιτικών δικαιωμάτων μόνο οι οπαδοί της ΑΕΚ (στους οποίους, όλως τυχαίως, ανήκει και ο γράφων)!
Βγαίνοντας από την πλαϊνή πόρτα του κτιρίου των διδακτηρίων στη σχολή όπου διδάσκω, θα συναντήσει κανείς στα διαλείμματα αυτό που έχω ονομάσει «το κλαμπ των αυτοκαταστροφικών». Είναι οι μαθητές μου που επιδίδονται στο σπορ του καπνίσματος. Όταν περνώ, με κοιτούν με νόημα περιμένοντας στωικά τις νουθεσίες μου που, όπως και δεκάδες προηγούμενες, είναι καταδικασμένες να πέσουν στο κενό. Νουθεσίες που δεν σχετίζονται με διάθεση στείρας ηθικολογίας αλλά με επίγνωση εφιαλτικών στατιστικών δεδομένων…
Τα παρακάτω στοιχεία τα μεταφέρω από άρθρο του φίλου μου γιατρού Αλέξη Πολίτη:
- Μια μικρή ελληνική πόλη ξεκληρίζεται ετησίως στην Ελλάδα από το κάπνισμα (14.000 νεκροί από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, καθώς και διάφορα είδη καρκίνου συσχετιζόμενα με το τσιγάρο).
- Η πρόβλεψη για τον 21ο αιώνα είναι 1 δισεκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως αποδιδόμενοι στο κάπνισμα!
- Οι Έλληνες που καπνίζουν, αν ήταν κόμμα, με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο θα εκλέγονταν κυβέρνηση με αυτοδυναμία (42%)!
- Το 80% των παιδιών που έχουν γονείς καπνιστές, θα καπνίσουν.
- Η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της ηρωίνης.
- Οι μισοί από τους εφήβους που ξεκίνησαν το κάπνισμα και συνεχίζουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, θα πεθάνουν από τον καπνό…
Δυστυχώς, όπως μας διδάσκει η ίδια η πραγματικότητα, η γνώση αυτών των τρομακτικών δεδομένων δεν είναι αρκετή για να πείσει τον μέσο καπνιστή να διακόψει κάθε σχέση μ’ αυτή την καταστροφική συνήθεια, ακόμα κι όταν δει τις επιπτώσεις της σε πρόσωπα του κοντινού του περιβάλλοντος…
Επιστρατεύοντας «μαιευτική» μέθοδο και θέλοντας συνειδητά να προκαλέσω τον καπνιστή-αναγνώστη, παραθέτω τον ακόλουθο φανταστικό διάλογο μαζί του (τον οποίο κάνω συχνά με τους μαθητές μου):
Εγώ: Όποιος καπνίζει είναι ηλίθιος, κι αυτό μπορώ να σου το αποδείξω!
Αναγνώστης: Για πρόσεξε τα λόγια σου! Τι θες να πεις;
Εγώ: Λοιπόν, περίγραψέ μου πώς ακριβώς αισθάνθηκες όταν ήρθες για πρώτη φορά σε επαφή με το τσιγάρο. Αναφώνησες, μήπως, «ω, τι υπέροχη εμπειρία, πώς δεν την είχα ανακαλύψει τόσον καιρό»;
Αναγνώστης: Καλά, πλάκα μου κάνεις; Ξέρεις κανέναν που να του άρεσε το τσιγάρο από την πρώτη ρουφηξιά; Είχα όμως τη μαγκιά και επέμεινα μέχρι που, τελικά, κατάφερα να το συνηθίσω. Τώρα πια δεν κάνω χωρίς αυτό!
Εγώ: Ωραία! Πες μου τώρα αν γνωρίζεις έναν ευφυή άνθρωπο ο οποίος, ενώ δοκίμασε, υπό καθεστώς απόλυτης ελευθερίας, μια εμπειρία που δεν του φάνηκε ευχάριστη, επέλεξε εντούτοις να την ξαναβιώσει με σκοπό να εξαρτηθεί απ’ αυτήν!
(Στο σημείο αυτό η συνομιλία διακόπτεται απότομα γιατί ο αναγνώστης θυμάται ξαφνικά πως πρέπει να πάει να πάρει την πεθερά του από το κομμωτήριο…)
Μια ένσταση που θα μπορούσε να διατυπωθεί στο παραπάνω «σόφισμα» είναι πως η ελευθερία είναι μια αμφιλεγόμενη έννοια. Πράγματι, η πρώτη επαφή με το τσιγάρο γίνεται σχεδόν πάντα (αν και γνωρίζω κάποιες -ελάχιστες πάντως- εξαιρέσεις) σε πολύ νεαρή ηλικία. Πόσο ελεύθερος, όμως, μπορεί να θεωρείται ένας νέος ο οποίος βομβαρδίζεται καθημερινά με πρότυπα «δημοφιλίας» και σύρεται σε συμπεριφορές μιμητισμού από ανάγκη και μόνο για κοινωνική αποδοχή;
Το υπό μορφή ρητορικού ερωτήματος διατυπωμένο επιχείρημα είναι κατά βάση σωστό, κι εδώ ακριβώς υπεισέρχεται ο ρόλος πρωτίστως του γονιού, και δευτερευόντως του δασκάλου: Θα πρέπει από μικρή ακόμα ηλικία να καλλιεργηθεί στο παιδί το αίσθημα της αυταξίας, βοηθώντας το έτσι να αναπτύξει αυτόνομη συνειδητότητα. Αυτό θα το θωρακίσει απέναντι σε κοινωνικές πιέσεις -συχνά ασφυκτικές- που θα μπορούσαν να το οδηγήσουν σε (συνειδητή ή όχι) συμμόρφωση με καθιερωμένα πρότυπα, με μοναδικό αντάλλαγμα την αποδοχή από τον κοινωνικό του περίγυρο. Ο εθισμός στο κάπνισμα είναι συνέπεια ενός τέτοιου τύπου συμμόρφωσης (δυστυχώς, όμως, έχουν μπει προ πολλού και άλλες «ουσίες» στο παιχνίδι…).
Ως εκπαιδευτικός αισθάνομαι πως απέτυχα να αρθρώσω αρκούντως πειστικό λόγο κατά του καπνίσματος στις αίθουσες διδασκαλίας. Αυτό πιστοποιείται από το γεγονός ότι ουδέποτε κατέγραψα μία, έστω, περίπτωση «σωτηρίας» ανάμεσα στους μαθητές μου για εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες. Πέρυσι επισκέφθηκε τη σχολή μας, συνοδευόμενος από δύο αξιόλογους ερευνητές γιατρούς, ο Αλέξης Πολίτης (στον οποίο αναφέρθηκα παραπάνω) και έδωσε μια εντυπωσιακή διάλεξη στους φοιτητές, παρουσιάζοντάς τους με ωμό ρεαλισμό τα εφιαλτικά δεδομένα που αφορούν τις επιπτώσεις του καπνίσματος. Η αλήθεια είναι πως αυτή ήταν η πρώτη φορά που τους είδα να προβληματίζονται στα σοβαρά πάνω στο θέμα αυτό, κάποιοι μάλιστα διέκοψαν τη συνήθεια για ένα διάστημα! Για να υποκύψουν, όμως, αργότερα και πάλι στην αμφίβολη σαγήνη της…
Ήδη φτάνουν στ’ αυτιά μου οι φωνές διαμαρτυρίας πολλών αναγνωστών για το θέμα που επέλεξα και για τον διδακτισμό με τον οποίο το προσεγγίζω. Θα παρακαλέσω, εν τούτοις, τον αναγνώστη, πριν κλείσει οριστικά και με ένα ειρωνικό χαμόγελο αυτή τη σελίδα, να ξαναδιαβάσει τα στοιχεία που μας δίνει παραπάνω ο γιατρός. Μπορεί να υπάρχει ακόμα ανοιχτή γι’ αυτόν η έξοδος από το δικό του «κλαμπ των αυτοκαταστροφικών». Κι αν όχι γι’ αυτόν, ίσως για τα παιδιά του!
* Ο Κώστας Παπαχρήστου είναι εκπαιδευτικός. Διδάσκει Φυσική σε μεγάλα «παιδιά» (αυτά που μπορούν να βλέπουν ταινίες με ένδειξη «ΧΧΧ»).
Aixmi.gr
Βγαίνοντας από την πλαϊνή πόρτα του κτιρίου των διδακτηρίων στη σχολή όπου διδάσκω, θα συναντήσει κανείς στα διαλείμματα αυτό που έχω ονομάσει «το κλαμπ των αυτοκαταστροφικών». Είναι οι μαθητές μου που επιδίδονται στο σπορ του καπνίσματος. Όταν περνώ, με κοιτούν με νόημα περιμένοντας στωικά τις νουθεσίες μου που, όπως και δεκάδες προηγούμενες, είναι καταδικασμένες να πέσουν στο κενό. Νουθεσίες που δεν σχετίζονται με διάθεση στείρας ηθικολογίας αλλά με επίγνωση εφιαλτικών στατιστικών δεδομένων…
Τα παρακάτω στοιχεία τα μεταφέρω από άρθρο του φίλου μου γιατρού Αλέξη Πολίτη:
- Μια μικρή ελληνική πόλη ξεκληρίζεται ετησίως στην Ελλάδα από το κάπνισμα (14.000 νεκροί από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, καθώς και διάφορα είδη καρκίνου συσχετιζόμενα με το τσιγάρο).
- Η πρόβλεψη για τον 21ο αιώνα είναι 1 δισεκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως αποδιδόμενοι στο κάπνισμα!
- Οι Έλληνες που καπνίζουν, αν ήταν κόμμα, με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο θα εκλέγονταν κυβέρνηση με αυτοδυναμία (42%)!
- Το 80% των παιδιών που έχουν γονείς καπνιστές, θα καπνίσουν.
- Η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της ηρωίνης.
- Οι μισοί από τους εφήβους που ξεκίνησαν το κάπνισμα και συνεχίζουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, θα πεθάνουν από τον καπνό…
Δυστυχώς, όπως μας διδάσκει η ίδια η πραγματικότητα, η γνώση αυτών των τρομακτικών δεδομένων δεν είναι αρκετή για να πείσει τον μέσο καπνιστή να διακόψει κάθε σχέση μ’ αυτή την καταστροφική συνήθεια, ακόμα κι όταν δει τις επιπτώσεις της σε πρόσωπα του κοντινού του περιβάλλοντος…
Επιστρατεύοντας «μαιευτική» μέθοδο και θέλοντας συνειδητά να προκαλέσω τον καπνιστή-αναγνώστη, παραθέτω τον ακόλουθο φανταστικό διάλογο μαζί του (τον οποίο κάνω συχνά με τους μαθητές μου):
Εγώ: Όποιος καπνίζει είναι ηλίθιος, κι αυτό μπορώ να σου το αποδείξω!
Αναγνώστης: Για πρόσεξε τα λόγια σου! Τι θες να πεις;
Εγώ: Λοιπόν, περίγραψέ μου πώς ακριβώς αισθάνθηκες όταν ήρθες για πρώτη φορά σε επαφή με το τσιγάρο. Αναφώνησες, μήπως, «ω, τι υπέροχη εμπειρία, πώς δεν την είχα ανακαλύψει τόσον καιρό»;
Αναγνώστης: Καλά, πλάκα μου κάνεις; Ξέρεις κανέναν που να του άρεσε το τσιγάρο από την πρώτη ρουφηξιά; Είχα όμως τη μαγκιά και επέμεινα μέχρι που, τελικά, κατάφερα να το συνηθίσω. Τώρα πια δεν κάνω χωρίς αυτό!
Εγώ: Ωραία! Πες μου τώρα αν γνωρίζεις έναν ευφυή άνθρωπο ο οποίος, ενώ δοκίμασε, υπό καθεστώς απόλυτης ελευθερίας, μια εμπειρία που δεν του φάνηκε ευχάριστη, επέλεξε εντούτοις να την ξαναβιώσει με σκοπό να εξαρτηθεί απ’ αυτήν!
(Στο σημείο αυτό η συνομιλία διακόπτεται απότομα γιατί ο αναγνώστης θυμάται ξαφνικά πως πρέπει να πάει να πάρει την πεθερά του από το κομμωτήριο…)
Μια ένσταση που θα μπορούσε να διατυπωθεί στο παραπάνω «σόφισμα» είναι πως η ελευθερία είναι μια αμφιλεγόμενη έννοια. Πράγματι, η πρώτη επαφή με το τσιγάρο γίνεται σχεδόν πάντα (αν και γνωρίζω κάποιες -ελάχιστες πάντως- εξαιρέσεις) σε πολύ νεαρή ηλικία. Πόσο ελεύθερος, όμως, μπορεί να θεωρείται ένας νέος ο οποίος βομβαρδίζεται καθημερινά με πρότυπα «δημοφιλίας» και σύρεται σε συμπεριφορές μιμητισμού από ανάγκη και μόνο για κοινωνική αποδοχή;
Το υπό μορφή ρητορικού ερωτήματος διατυπωμένο επιχείρημα είναι κατά βάση σωστό, κι εδώ ακριβώς υπεισέρχεται ο ρόλος πρωτίστως του γονιού, και δευτερευόντως του δασκάλου: Θα πρέπει από μικρή ακόμα ηλικία να καλλιεργηθεί στο παιδί το αίσθημα της αυταξίας, βοηθώντας το έτσι να αναπτύξει αυτόνομη συνειδητότητα. Αυτό θα το θωρακίσει απέναντι σε κοινωνικές πιέσεις -συχνά ασφυκτικές- που θα μπορούσαν να το οδηγήσουν σε (συνειδητή ή όχι) συμμόρφωση με καθιερωμένα πρότυπα, με μοναδικό αντάλλαγμα την αποδοχή από τον κοινωνικό του περίγυρο. Ο εθισμός στο κάπνισμα είναι συνέπεια ενός τέτοιου τύπου συμμόρφωσης (δυστυχώς, όμως, έχουν μπει προ πολλού και άλλες «ουσίες» στο παιχνίδι…).
Ως εκπαιδευτικός αισθάνομαι πως απέτυχα να αρθρώσω αρκούντως πειστικό λόγο κατά του καπνίσματος στις αίθουσες διδασκαλίας. Αυτό πιστοποιείται από το γεγονός ότι ουδέποτε κατέγραψα μία, έστω, περίπτωση «σωτηρίας» ανάμεσα στους μαθητές μου για εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες. Πέρυσι επισκέφθηκε τη σχολή μας, συνοδευόμενος από δύο αξιόλογους ερευνητές γιατρούς, ο Αλέξης Πολίτης (στον οποίο αναφέρθηκα παραπάνω) και έδωσε μια εντυπωσιακή διάλεξη στους φοιτητές, παρουσιάζοντάς τους με ωμό ρεαλισμό τα εφιαλτικά δεδομένα που αφορούν τις επιπτώσεις του καπνίσματος. Η αλήθεια είναι πως αυτή ήταν η πρώτη φορά που τους είδα να προβληματίζονται στα σοβαρά πάνω στο θέμα αυτό, κάποιοι μάλιστα διέκοψαν τη συνήθεια για ένα διάστημα! Για να υποκύψουν, όμως, αργότερα και πάλι στην αμφίβολη σαγήνη της…
Ήδη φτάνουν στ’ αυτιά μου οι φωνές διαμαρτυρίας πολλών αναγνωστών για το θέμα που επέλεξα και για τον διδακτισμό με τον οποίο το προσεγγίζω. Θα παρακαλέσω, εν τούτοις, τον αναγνώστη, πριν κλείσει οριστικά και με ένα ειρωνικό χαμόγελο αυτή τη σελίδα, να ξαναδιαβάσει τα στοιχεία που μας δίνει παραπάνω ο γιατρός. Μπορεί να υπάρχει ακόμα ανοιχτή γι’ αυτόν η έξοδος από το δικό του «κλαμπ των αυτοκαταστροφικών». Κι αν όχι γι’ αυτόν, ίσως για τα παιδιά του!
* Ο Κώστας Παπαχρήστου είναι εκπαιδευτικός. Διδάσκει Φυσική σε μεγάλα «παιδιά» (αυτά που μπορούν να βλέπουν ταινίες με ένδειξη «ΧΧΧ»).
Aixmi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου