Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Κινηματογραφικός σαδισμός και τεχνική δίχως Τέχνη!

Η κριτική για την ταινία του Μίκαελ Χάνεκε, "Αγάπη"...

Κάποιος φίλος μού έστειλε πρόσφατα ένα αρχείο PowerPoint, απ’ αυτά που κυκλοφορούν «με το κιλό» στο Διαδίκτυο. Με πρώτη ματιά, περιείχε μερικές σχετικά καλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Στο τέλος, όμως, υπήρχε μια αποκάλυψη που άφηνε άφωνο τον θεατή: δεν επρόκειτο για φωτογραφίες, αλλά για σχέδια καμωμένα με το χέρι!

Η πρώτη, αυθόρμητη αντίδρασή μου ήταν: «τι σπουδαίος καλλιτέχνης»! Μετά το ξανασκέφτηκα: Είναι, λοιπόν, σκοπός της Τέχνης η πιστή και ακριβής αποτύπωση της πραγματικότητας; Αν ναι, γιατί χρειάστηκε μια τόσο επίπονη προσπάθεια εκ μέρους του σκιτσογράφου; Ένας απλός, ακόμα και σχετικά ατάλαντος φωτογράφος θα είχε αναμφισβήτητα διεκπεραιώσει το έργο με ακόμα μεγαλύτερη τελειότητα!

Το να αναπαράγει κάποιος δι’ άλλων μέσων το αποτέλεσμα της δουλειάς ενός καλλιτέχνη (εν προκειμένω, ενός φωτογράφου) δεν είναι, τελικά, ζήτημα Τέχνης: είναι απλά ζήτημα τεχνικής!

Διαβάστε το άρθρο...

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Θρησκεία και αθεΐα: μερικά ερωτήματα (χωρίς απαντήσεις)

Οι απόψεις που εκτίθενται σ’ αυτό το σύντομο άρθρο ούτε πρωτότυπες είναι, ούτε συνιστούν βαθιά ανάλυση πάνω σε ένα δύσκολο κι ευαίσθητο θέμα. Εξαιρετικές αναλύσεις μπορεί να βρει άφθονες ο επισκέπτης του Διαδικτύου –ακόμα και στην ελληνική γλώσσα–, για να μην αναφερθώ στα κλασικά δοκίμια μεγάλων φιλοσόφων όπως ο Bertrand Russell.

Ταπεινός σκοπός αυτού του άρθρου είναι η ελάχιστη συμβολή του στην αποτροπή μιας δεδομένης «ετικετοποίησης» ανθρώπων με βάση τις επιλογές τους σε θέματα θρησκείας. Με ανάλογο τρόπο όπως, σε προηγούμενα κείμενά μας (βλ., π.χ., http://www.tovima.gr/opinions/useropinions/article/?aid=441671) θίξαμε το εξίσου ευαίσθητο ζήτημα της εύκολης επικόλλησης της ετικέτας του ρατσισμού...

Έχουμε συνηθίσει να δεχόμαστε την δήλωση θρησκευτικής πίστης ως μέρος του αυτοπροσδιορισμού ενός ατόμου. Η απουσία, δε, μιας τέτοιας δήλωσης οδηγεί εξ ορισμού στον χαρακτηρισμό του ατόμου ως «άθεου».

Το ότι ένας άθεος είναι άθρησκος είναι, ασφαλώς, αυτονόητο. Το ζητούμενο είναι κατά πόσον ισχύει το αντίστροφο. Δηλαδή, κατά πόσον ο άθρησκος (αυτός, δηλαδή, που αρνείται να περιχαρακώσει την πίστη του στα δογματικά στεγανά οποιασδήποτε θρησκείας) είναι αναγκαία άθεος. Ή, κατά λογική ισοδυναμία, κατά πόσον ο μη-άθεος (αυτός που δεν αρνείται την πίστη σε ένα Υπέρτατο Ον) είναι αναγκαία θρήσκος (δηλώνει πίστη σε κάποια θρησκεία). Κάτι τέτοιο προϋποθέτει, κατ’ ελάχιστον, ότι η ίδια η ιδέα της θρησκείας είναι συμβατή με την πίστη σε μία Αρχή που κωδικοποιείται από τον άνθρωπο –και την ίδια τη θρησκεία– με το όνομα «Θεός». Το ερώτημα που θέτουμε είναι αν αυτή η προϋπόθεση καταρχήν πληρούται. Ερώτημα κρίσιμο, αφού μια αρνητική απάντηση οδηγεί αναπόφευκτα σε ένα δεύτερο, ακόμα σοβαρότερο ερώτημα: κατά πόσον θα μπορούσε κάποιος να κατηγορήσει τη θρησκεία ως «βλάσφημη»!

Θα περιοριστούμε σε δύο, μόνο, σημεία που θεωρούμε βασικότερα:

1. Σύμφωνα με τη θρησκεία, ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίζει (μερικώς, τουλάχιστον) την φύση του Θεού. Για παράδειγμα, η Χριστιανική θρησκεία αναφέρεται στο τρισυπόστατο της φύσης αυτής (Τριαδικό Δόγμα). Συσχετίζει, έτσι, μια υπερβατική έννοια (Θεός) με έναν φυσικό αριθμό (τρία). Οι φυσικοί αριθμοί, όμως (οι οποίοι, εκτός των άλλων, υπόκεινται στον περιορισμό του διακριτού) είναι εφεύρημα των ανθρώπων για πρακτικούς, κυρίως, σκοπούς (π.χ., καταμέτρηση αντικειμένων). Έτσι, μια υπερβατική έννοια που ξεπερνά τα όρια της ανθρώπινης διάνοιας, εμπειρίας και λογικής, μοιάζει να συρρικνώνεται ώστε να προσαρμοστεί στα ανθρώπινα μέτρα. Πόσο απέχει ο εξορθολογισμός αυτός της έννοιας του Θεού από την βλασφημία;

2. Στο πλαίσιο της ανθρωπομορφικής εικόνας του Θεού, όπως την περιγράφει η θρησκεία (ειδικότερα, η Χριστιανική), Εκείνος εμφανίζεται με τις πλέον απεχθείς ανθρώπινες αδυναμίες: ματαιοδοξία, ζηλοτυπία, μνησικακία, σκληρότητα, εκδικητικότητα... Στον αντίποδα, και καθ’ υπέρβαση των ορίων τόσο της κοινής λογικής, όσο και της διαλεκτικής του μεταφυσικού, υπάρχει ταυτόχρονα η αγάπη Του για τον άνθρωπο (κορυφαίο –υποτίθεται– δημιούργημά Του)! Πόσο μακριά βρίσκεται ο οξύμωρος αυτός ανθρωπομορφισμός του Θεού από την βλασφημία;

Οι παραπάνω επισημάνσεις –και άλλες που θα μπορούσαν να αναφερθούν σε ένα εκτενέστερο άρθρο– θέτουν ζήτημα κατά πόσον ο δογματικός εξορθολογισμός και η κατ’ ουσίαν «εκκοσμίκευση» του υπερβατικού, που επιβάλλει η θρησκεία, είναι σε αρμονία με την πίστη σε ένα Υπέρτατο Ον και δεν αποτελούν, αντίθετα, πράξεις βλασφημίας εκ μέρους του ανθρώπου. Από την απάντηση στο ερώτημα αυτό εξαρτάται και η συμβατότητα της θρησκείας με την ιδέα του Θεού.

Με άλλα λόγια, η ζητούμενη απάντηση θα δικαιώσει ή θα καταρρίψει –ανάλογα– τη μομφή της εξ ορισμού «αθεΐας» προς όσους δεν δηλώνουν υποταγή σε προκατασκευασμένα δόγματα που επιβάλλουν την πίστη, αντί να την εμπνέουν!

ΤΟ ΒΗΜΑ

Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Η ειρωνεία των αντιθέσεων...

Σ’ ένα κρεβάτι, στη μονάδα ημερήσιας θεραπείας ενός μεγάλου νοσοκομείου, ένας νεαρός (είναι-δεν είναι εικοσιπέντε χρόνων) δέχεται τη φροντίδα μιας νοσοκόμας. Βρίσκεται εκεί για την προγραμματισμένη θεραπεία στην αρρώστια του. Πριν έξι μήνες έχασε τη μητέρα του απ’ την ίδια αρρώστια. Το ίδιο και τον πατέρα του, πριν δύο χρόνια... Βρίσκει τη δύναμη και χαμογελάει, εκπέμποντας μια υποψία αισιοδοξίας. Έχει στο πρόσωπο μια φανερή, ανυπόκριτη έκφραση ευγνωμοσύνης. Για τη ζωή, που του χαρίζει ακόμα την ελπίδα να παλεύει...

...Η τραγικότητα της ανθρώπινης ζωής, τελικά, πουθενά δεν φανερώνεται τόσο μεγαλόπρεπη όσο στην ειρωνεία των αντιθέσεών της. Μια ειρωνεία, μάλιστα, που συχνά παίρνει τη μορφή άγριου σαρκασμού, όταν θύτης μαζί και θύμα των αντιθέσεων τυχαίνει να είναι στην εξέλιξη της ζωής του ο ίδιος άνθρωπος. Παγκόσμιο μνημείο μιας τέτοιας ακραίας αμφιθυμίας της μοίρας αποτελεί, αναμφίβολα, η περίπτωση του Αριστοτέλη Ωνάση...

Διαβάστε το άρθρο...

Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ενας άλλος ρατσισμός...

...Η σκηνή στην κεντρική πλατεία της Ηλιούπολης. Μια γυναίκα τρέχει να προλάβει στη στάση το ακριβοθώρητο λεωφορείο της περιοχής. Στο παγκάκι της στάσης κάθεται μια παρέα νεαρών, πάνω-κάτω σε ηλικία τρίτης λυκείου. Ξάφνου, ένα πόδι απλώνεται απ’ το παγκάκι. Η γυναίκα σκοντάφτει πάνω του και πέφτει, ενώ την ίδια στιγμή η παρέα ξεσπά σε γέλια και σε επευφημίες γι’ αυτόν που είχε τη φαεινή ιδέα! Η γυναίκα σηκώνεται, μαζεύει ντροπιασμένη τα κομμάτια της και μπαίνει αμίλητη στο λεωφορείο, δευτερόλεπτα πριν κλείσει η πόρτα. Είναι φανερό ότι έχει προ πολλού συμβιβαστεί με την ιδέα πως ανήκει σε κατώτερη «ράτσα»...

Διαβάστε το άρθρο...

Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Οι γάτες γυρίζουν πίσω...

Εκτιμώ ιδιαίτερα τους σκύλους. Όταν το απαιτούν οι περιστάσεις, έχουν την ικανότητα να ξεκόβουν από το χθες, να αναπροσαρμόζονται, να μετεξελίσσονται... Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να βρίσκονται κοντά στο αφεντικό τους, σ’ όποια γωνιά της γης κι αν τους πάει. Το γνωρίζω από πρώτο χέρι, έχοντας υποβάλει δύο σκύλους στο «πολιτιστικό σοκ» ισάριθμων υπερατλαντικών μετακινήσεων! Οι γάτες είναι διαφορετική περίπτωση: δένονται με τόπους, όχι με ανθρώπους. Δεν ξεχνούν ποτέ το μέρος που μεγάλωσαν, και είναι απρόθυμες να το εγκαταλείψουν ακολουθώντας τα αφεντικά τους σε μια μετακίνηση...

...Όμως, ακόμα και οι πολιτικές παρατάξεις υπόκεινται, καμιά φορά, στο σύνδρομο της γάτας: Σαν τον Μπάγκι και τον Κάαν, δεν άργησαν να ξαναθυμηθούν τις ιδεολογικές τους καταβολές (αν υποτεθεί ότι τις είχαν ξεχάσει ποτέ...) και να επιστρέψουν σε γνώριμες, γι’ αυτούς, πρακτικές απρόκλητης βίας και de facto υποκατάστασης των νόμιμων μηχανισμών της πολιτείας. Σε ιδανική απομίμηση των Ταγμάτων κάποιου αλήστου μνήμης κυρίου Röhm...

Διαβάστε το άρθρο...

Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ο Διογένης, η πάλη των φύλων και η Ελλάδα της κρίσης

Η κουβέντα είχε φουντώσει για τα καλά στη γυναικοπαρέα, στην προαστιακή καφετέρια. Κάποια –η μόνη που έδειχνε να ‘χει επίπεδο- διηγούνταν με ενθουσιασμό μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας με το λεωφορείο, που κατέληξε σε ένα ευχάριστο γεύμα και μια υπέροχη συζήτηση με τον σύντροφό της σε κάποιο ψητοπωλείο των Εξαρχείων.

Για να δεχθεί την επιτιμητική παρέμβαση της πιο «προχωρημένης» της παρέας: «Εμένα, χρυσό μου, αν κάποιος έστω και μία φορά με πήγαινε με το λεωφορείο για σουβλάκια, να μη σου πω πότε θα με ξανάβλεπε!» Εν μέσω μείζονος κρίσης, η παραπάνω φράση παύει να είναι ένα απλό αξιοπερίεργο ακαδημαϊκής σημασίας: γίνεται αληθινός σηματοδότης εθνικής ευθύνης!

Διαβάστε το άρθρο...

Τετάρτη 29 Αυγούστου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Αυτοκαταστροφικοί εγωκεντρισμοί

Πριν κάπου δέκα χρόνια, η ποδοσφαιρική ΑΕΚ αναστατώθηκε από μια ακραία συμπεριφορά μιας οργάνωσης φανατικών οπαδών της. Οι εν λόγω οπαδοί αντιδρούσαν βίαια στην παρουσία στον πάγκο της ομάδας ενός προπονητή που στο παρελθόν την είχε οδηγήσει στην κατάκτηση πρωταθλημάτων, αλλά είχε κάνει το «λάθος» να εργαστεί για ένα διάστημα σε ανταγωνιστικό σύλλογο. Οι αντιδράσεις έφταναν ως το σημείο της ευθείας και απροκάλυπτης υπονόμευσης της αγωνιστικής πορείας της ομάδας, κάθε νίκη της οποίας θα μπορούσε να πιστωθεί στον «μισητό» τεχνικό!

Χαρακτηριστικό ήταν ένα περιστατικό σε ένα δύσκολο εκτός έδρας παιχνίδι: Οι οπαδοί στρατοπέδευσαν έξω απ’ το ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει η ομάδα, και όλη τη νύχτα την παραμονή του αγώνα έκαναν τόσο θόρυβο ώστε να μην μπορέσουν να κλείσουν μάτι οι ποδοσφαιριστές. Περιττό να αναφέρω την έκβαση του αγώνα εκείνου... Το περιστατικό αυτό, που το είδος του δυστυχώς δεν περιορίζεται στο χώρο του ποδοσφαίρου, αποκαλύπτει μια νοσηρή πλευρά του ελληνικού χαρακτήρα: είμαστε ικανοί να καταστρέψουμε αυτό που (υποτίθεται πως) αγαπάμε, αν δεν μπορέσουμε να το φέρουμε στα μέτρα μας! (...)

Διαβάστε το άρθρο...

Τρίτη 21 Αυγούστου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ποιοι πληρώνουν την κρίση...

Την χιλιοειπωμένη φράση τη διάβασα ξανά σε πρόσφατο άρθρο αυτής της εφημερίδας (με το οποίο, κατά τα άλλα, συμφωνώ):

«Το κόστος της κρίσης καλείται να πληρώσει ο ιδιωτικός τομέας.»

Επειδή η αέναη επανάληψη είναι δυνατόν, εκτός από την επιθυμητή εμπέδωση, να οδηγήσει και σε αναθεωρητισμό, σκέφτηκα να βάλουμε για λίγο τη φράση στο μικροσκόπιο και να εξετάσουμε κάποιες λεπτές –και όχι τόσο ξεκάθαρες- υφές της...


Διαβάστε το άρθρο...

Πέμπτη 16 Αυγούστου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Εγκλήματα γνώμης...

...Η πιο επιτυχημένη, ίσως, κωδικοποίηση της έννοιας του δημοκρατικού ήθους περιέχεται στη γνωστή, φοβερή φράση του φιλόσοφου François-Marie Arouet: «Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες.» Στο σύγχρονο συνονθύλευμα παρηκμασμένων και μισαλλόδοξων συνειδήσεων, θλιβερό κατάντημα αυτού που κάποτε λεγόταν –και κατ’ ευφημισμό εξακολουθεί να λέγεται- «Ελλάδα» (sic), η φράση του Βολταίρου έχει αποκτήσει ένα νέο, διαστροφικό νόημα: «Διαφωνώ με αυτό που λες, και θα αγωνιστώ μέχρι θανάτου (σου) ώστε να μην μπορείς να το λες!»...

Διαβάστε το άρθρο...

Κυριακή 12 Αυγούστου 2012

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το «σύνδρομο της Τατιάνας» (κι αν το ‘χαμε...)

Ομολογώ πως δεν μου ‘χε ξανατύχει, κι ούτε που μου ‘τυχε ξανά από τότε! Το θυμάμαι όμως όλο και πιο πολύ τελευταία, καθώς φιλοσοφώ πάνω στις βαθύτερες αιτίες του εθνικού μας ναυαγίου... Η Τατιάνα ήταν αλλοδαπή φοιτήτριά μου, από το Καμερούν. Ιδιαίτερα ευφυής και, πάνω απ’ όλα, εργατική και μεθοδική όσο λίγοι στο τμήμα της. Σαν δευτεροετής, παρακολουθούσε το μάθημα του θεωρητικού ηλεκτρομαγνητισμού που διδάσκω.

Κάποια φορά, μπήκα στην τάξη κρατώντας βαθμολογημένα διαγωνίσματα, τα οποία επέστρεψα στους μαθητές μου ζητώντας τους να σχολιάσουν την αξιολόγησή μου. Πρόσεξα την αγριεμένη έκφραση στο πρόσωπο της Τατιάνας καθώς με παρακάλεσε να πλησιάσω στο θρανίο της: «Γιατί, κύριε, μου βάλατε τόσο;» Ήμουν έτοιμος να βάλω τις φωνές, καθώς ο βαθμός της ήταν κάπου 90% του άριστα! Διατήρησα, όμως, την ψυχραιμία μου: «Πιο πολύ θα θέλατε; Υπήρχαν κάποια λαθάκια...» Η απάντησή της με καθήλωσε: «Όχι, διαμαρτύρομαι γιατί μου βάλατε πιο πολύ απ’ ό,τι άξιζα! Αυτή τη φορά δεν είχα διαβάσει όσο έπρεπε...» Είδα κι έπαθα να την πείσω ότι ο βαθμός της ήταν αντικειμενικός κι απόλυτα δίκαιος!

Καθώς φέρνω το παλιό εκείνο περιστατικό στο μυαλό μου, σκέφτομαι με μια δόση μελαγχολίας: Αχ, και να ‘μασταν δέκα εκατομμύρια «Τατιάνες»! Να ‘λεγε ο καθένας μας: «δεν πειράζει, μου φτάνουν τόσα!», τις εποχές της αθωότητάς μας, τότε που ακόμα οι αγελάδες έμοιαζαν παχιές κι αστείρευτες... Να ‘χαμε λίγο περισσότερο ήθος και μια σταλιά λιγότερη απληστία... Να ‘μασταν πρώτα συνάνθρωποι και μετά ανταγωνιστές... Να βάζαμε τη δημοκρατία λίγο ψηλότερα απ’ τη συντεχνία... Να βολευόμασταν με το παλιό αμάξι τη στιγμή που ο γείτονας δεν είχε ούτε για το λεωφορείο... Κι αν τον συναντούσαμε πρωί-πρωί στο δρόμο, μ’ αυτό το παλιό αμάξι να τον πετούσαμε ως τη δουλειά... Και να ‘ταν αυτός ο λόγος που θα ‘δινε σ’ αυτό την πρέπουσα χρηστική αξία, μακριά από κενόδοξες ανάγκες επίδειξης σε «φίλους» κι επιβεβαίωσης από ρηχές και ξιπασμένες «συντρόφους»...

Ένας τέτοιος λαός, λοιπόν, σήμερα θα μπορούσε ακόμα και να βγάζει αναιδώς τη γλώσσα του στην κυρία Μέρκελ: «Άντε στο καλό σου, κυρά μου! Ποιος σου ‘πε πως έχουμε ανάγκη από δανεικά;»

ΤΟ ΒΗΜΑ


Σχόλια αναγνωστών (επιλογή):

Η Μέρκελ και η άλλη Τατιάνα... (από Δ.Τ.)
Ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Με βρίσκει εν πολλοίς σύμφωνο, με εξαίρεση το επιμύθιο περί Μέρκελ. Είναι άλλο πράγμα η αθωότητα και το ήθος και τελείως διαφορετικό αυτό που υπονοείται στο τέλος: ο απομονωτισμός της χώρας, η αθέτηση των συμφωνιών μας και η αίσθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας σε ένα παγκοσμιοποιημένο κόσμο γεμάτο αλληλεξαρτήσεις. Όσον αφορά τον πυρήνα του άρθρου, μακάρι να είμασταν δέκα εκατομμύρια Τατιάνες. Αλλά πολύ φοβάμαι ότι το πρότυπο του νεοέλληνα είναι μια άλλη Τατιάνα που κάνει καριέρα στην τηλεόραση...

Απάντηση σε Δ.Τ. από ioannis
Η αθωότητα και το ήθος, δεν είναι άλλο πράγμα. Είναι στάση ζωής. Για να σταθείς στο ύψος αυτό, χρειάζεσαι δύναμη, πνευματική και σωματική. Το διαφορετικό, κατ’ εσάς, όπως διαγιγνώσκετε ως υπονοούμενο, είναι ακριβώς αυτό που δημιουργεί τις αλληλεξαρτήσεις. Μπαίνει από την πίσω πόρτα καλυμμένο με το μανδύα, μιας υποτιθέμενης επιτυχίας, προσωπικής, για την ικανοποίηση του απόλυτου εγώ, απομονώνοντας σταδιακά αυτό που θα έπρεπε να καλλιεργεί η περίφημη παγκοσμιοποίηση, δηλαδή, την αδελφοσύνη. Ο κίνδυνος (απομονωτισμός) που με μεγάλη ευκολία προβάλλεται από επίσημους, κυβερνητικούς και μη, έχει αποδέκτες και διεύθυνση. Πρέπει να καταχωνιάσουμε, στο σκοτεινό και απροσπέλαστο μέρος του μυαλού μας, την Τατιάνα, που έχουμε μέσα μας. Και φαίνεται, ότι, μέχρι σήμερα τα καταφέρνουν περίφημα, αφού, έχουμε χάσει την αθωότητα αλλά και το ήθος μας. Αυτό που με προβληματίζει, είναι, ποια θα είναι η αντίδρασή μας, όταν θα αντιληφθούμε κάποια στιγμή, να μας κοιτάζει η Τατιάνα, η δική μας Τατιάνα, με την αγριεμένη έκφραση στο πρόσωπό της.

Και όμως κινείται... (απάντηση αναγνώστη σε Δ.Τ.)
Μια μέρα ο Διογένης έτρωγε ένα πιάτο φακές καθισμένος στο κατώφλι κάποιου σπιτιού. Δεν υπήρχε σ'όλη την Αθήνα πιο φτηνό φαγητό από ένα πιάτο φακές. Μ'άλλα λόγια, αν έτρωγες φακές, σήμαινε ότι βρισκόσουν σε κατάσταση απόλυτης ανέχειας. Πέρασε ένας απεσταλμένος του άρχοντα και του είπε : "Α, Διογένη! Αν μάθαινες να μην είσαι ανυπότακτος κι αν κολάκευες λιγάκι τον άρχοντα, δεν θα ήσουν αναγκασμένος να τρως συνέχεια φακές". Ο Διογένης σταμάτησε να τρώει, σήκωσε το βλέμμα και κοιτάζοντας στα μάτια τον πλούσιο συνομιλητή του αποκρίθηκε : "Α, φουκαρά αδερφέ μου ! Αν μάθαινες να τρως λίγες φακές, δεν θα ήσουν αναγκασμένος να υπακούς και να κολακεύεις συνεχώς τον άρχοντα"... Ορθώς λοιπόν για Μέρκελ.

Δεν εχουμε αναγκη απο δανεικα? (ανώνυμος αναγνώστης)
Αυτο πραγματικα με αφησε αφωνο. Τοση αγνοια και για τους ανθρωπους και για την τρεχουσα κατασταση? Η ανθρωπογνωσια ειναι μια εξαιρετικα δυσκολη διανοητικη διαδικασια στο φτωχο πνευματικο περιβαλλον μιας καθυστερημενης χωρας, επομενως σε ενα βαθμο συγνωστες οι σχετικες με αυτη ανοησιες. Αλλα αυτο με τα δανεικα δεν ειναι η απλη καθημερινη βλακεια που αφορα το 90% του πληθυσμου. Εδω βλεπουμε ποσο θλιβερα χαμηλη ειναι η νοητικη και αντιληπτικη δυνατοτητα του πληθυσμου και ποια ειναι η πραγματικη προελευση των ιστορικων αδιεξοδων της χωρας.

(Το ύφος του τελευταίου σχολίου το αφήνω... ασχολίαστο!)