Από το… σταφιδόψωμο στα κουάρκ!

Του Λευτέρη Κουσούλη

Έπεσε χθες στα χέρια μου μια πρόσκληση που ομολογώ με παραξένεψε. «Από το… σταφιδόψωμο στα κουάρκ». Να καμιά φορά που οι λέξεις συνδέουν αλλόκοτους κόσμους!

Πρόκειται για θεατρική παράσταση που μας προσκαλεί να δούμε την Eπιστήμη διαφορετικά και να ταξιδέψουμε μαζί της στο βάθος του χρόνου και στον πυρήνα του ατόμου. Η παράσταση μας καλεί να μάθουμε τις απαντήσεις σε ασυνήθιστες ερωτήσεις. Η ομάδα του Famelab δεν μας ταξιδεύει απλώς μέσα από την σκηνοθεσία και την πρωτότυπη θεατρική παράσταση, αλλά μας πάει και πιο κοντά στη γνώση, μέσα από παράδοξους και πρωτόγνωρους δρόμους.

Η ατμόσφαιρα της θεατρικής παράστασης μας μεταφέρει στο μακρινό σύμπαν, εκεί που η οντότητα των πραγμάτων δεν είναι πάντα ανιχνεύσιμη και εκεί που η αυθόρμητη γνώση της απλής παρατήρησης διαψεύδεται από την πραγματική υπόσταση του κόσμου.

Τα φαινόμενα της κρίσης αιχμαλωτίζουν τον χρόνο της επικαιρότητας και δεν μένει ούτε μια σταγόνα του ρολογιού για να ακουστούν τα πολλά ενδιαφέροντα που γίνονται γύρω μας.

Πάντα πίστευα ότι σε όλες τις εποχές υπάρχουν και εργάζονται, υπομονετικά και αθόρυβα, κοντά μας και δίπλα μας, οι απόστολοι της εμπνευσμένης ζωής. Αυτοί που με το «μικρό» και «ελάχιστο» δίνουν ζωή στο μέγιστο. Εκεί στο θεωρούμενο περιθώριο, γίνονται καμιά φορά, μέσα από το μικρό, πράγματα μεγαλειώδη.

Και πώς να μην πει κανείς ένα μπράβο στην Άννα Χριστοδούλου που έγραψε το σενάριο, αλλά και στον Αλέξανδρο Γκόμεζ, τον Σταύρο Δημητρακούδη, την Παντελία Εμμανουήλ, τον Θανάση Κουστένη, το Νίκο Μουστάκα και τη Χρυσάνθη Σαλιαγκοπούλου, που το ζωντανεύουν στη σκηνή! (THE HUB EVENTS: ΑΛΚΜΗΝΗΣ 5, Κ. ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ, ΜΕΤΡΟ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ)

Καλή επιτυχία!

www.lefteriskousoulis.gr

Σχόλιο αναγνώστη (Κ.Π.):

Εξαιρετική ιδέα και δελεαστική πρόταση! Να προσθέσω λίγα λόγια για να γίνει περισσότερο κατανοητό το πνεύμα του τίτλου:

Στα τέλη του 1890, ο J. J. Thomson ανακαλύπτει το ηλεκτρόνιο και προτείνει το «μοντέλο του σταφιδόψωμου» για το άτομο. Σύμφωνα με αυτό, τα (αρνητικά φορτισμένα) ηλεκτρόνια βρίσκονται διάσπαρτα μέσα σε μια συνεχή κατανομή θετικού φορτίου, σαν τις σταφίδες μες στο σταφιδόψωμο!

Το μοντέλο αυτό αποδείχθηκε ανακριβές όταν, στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Rutherford ανακάλυψε τον ατομικό πυρήνα και πρότεινε το «πλανητικό μοντέλο» του ατόμου, όπου τα ηλεκτρόνια διαγράφουν τροχιές γύρω από έναν θετικά φορτισμένο πυρήνα, σαν τους πλανήτες γύρω απ’ τον Ήλιο. Το μοντέλο αυτό, εν τούτοις, εμφανίζει ηλεκτροδυναμική αστάθεια και, επί πλέον, δεν εξηγεί το «γραμμικό φάσμα» εκπομπής των ατόμων. Τούτο οδήγησε τον Bohr να προτείνει μια βελτιωμένη εκδοχή του μοντέλου, εισάγοντας την ιδέα του κβαντισμού για τις τροχιές και τις ενέργειες των ηλεκτρονίων.

Οι ιδέες του Bohr ήταν επιτυχείς για το άτομο του υδρογόνου, που έχει ένα μόνο ηλεκτρόνιο, όχι όμως και για άτομα με περισσότερα ηλεκτρόνια. Η μελέτη τέτοιων σύνθετων προβλημάτων απαίτησε την ανάπτυξη μιας ιδιαίτερα πολύπλοκης, από μαθηματική άποψη, θεωρίας, της Κβαντομηχανικής, με τη συμβολή σπουδαίων Φυσικών όπως οι Schrodinger, Heisenberg, Dirac, κ.ά.

Τώρα, ο πυρήνας του ατόμου αποτελείται από (θετικά φορτισμένα) πρωτόνια και (ηλεκτρικά ουδέτερα) νετρόνια. Όπως βρέθηκε, αυτά τα σωματίδια δεν είναι στοιχειώδη αλλά αποτελούνται από θεμελιωδέστερα σωμάτια, τα κουάρκς (quarks). Όμως, όσο κι αν ψάξετε, δεν θα βρείτε πουθενά ένα κουάρκ να ταξιδεύει αμέριμνο στο χώρο: Σαν τους καταδικασμένους σε ισόβια, τα κουάρκς είναι για πάντα «φυλακισμένα» στο εσωτερικό σύνθετων σωματίων (όπως τα πρωτόνια και τα νετρόνια). Ποτέ μόνα κι ελεύθερα!

Πηγή: Aixmi.gr