Είναι πάντα η ελευθερία πηγή ευτυχίας; | Μια ομιλία του καθηγητή Barry Schwartz

 Έζησα για κάποια χρόνια στην Αμερική, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Αν ρωτούσες τότε έναν Αμερικανό, ποια θεωρούσε ως τη μεγαλύτερη δυστυχία στον κόσμο, θα απαντούσε χωρίς δεύτερη σκέψη πως δεν υπήρχε τίποτα χειρότερο από το να ζει κάποιος στη Σοβιετική Ένωση! Ο λόγος προφανής: οι σοβιετικοί πολίτες δεν απολάμβαναν τα αγαθά της ελευθερίας.

Θυμάμαι ένα ανέκδοτο που κυκλοφορούσε τότε στην Αμερική: "Αν θέλεις να κάνεις έναν Ρώσο να παραφρονήσει, φέρ' τον σε ένα αμερικανικό σούπερ-μάρκετ. Για πρώτη φορά στη ζωή του θα βρεθεί στην ανάγκη να διαλέξει μάρκα ενός προϊόντος ανάμεσα σε πολλές που υπάρχουν στο ράφι. Και, επειδή δεν έχει αναπτύξει την ικανότητα να επιλέγει, στο τέλος θα φύγει χωρίς να ψωνίσει τίποτα!"

Χωρίς να το αντιλαμβάνονται, οι Αμερικανοί περιέγραφαν την ελευθερία ως πηγή δυστυχίας. Όχι την υποθετική ελευθερία του φανταστικού σοβιετικού πολίτη αλλά την ίδια τη δική τους ελευθερία, που αποτελεί τη βάση της δυτικής κοινωνίας της αφθονίας (τι ωραία που την περιγράφει ο Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ στο βιβλίο του!).

Ώστε, η ελευθερία δεν είναι (πάντα) πηγή ευτυχίας; Και, άρα, δεν ισχύει το δόγμα ότι, όσο περισσότερες επιλογές έχουμε, τόσο πιο ευτυχισμένοι νιώθουμε; Ας ακούσουμε την ανατρεπτική ομιλία του Αμερικανού καθηγητή ψυχολογίας, Barry Schwartz...

Γιατί συνέβη το Ολοκαύτωμα;

Παρακολούθησα με ενδιαφέρον την διάλεξη του καθηγητή Peter Hayes, ιστορικού του Ολοκαυτώματος (δείτε το video). Κάνοντας μία σύνοψη του βιβλίου του, επιχειρεί να απαντήσει σε δύο βασικά ερωτήματα: (1) Γιατί συνέβη το Ολοκαύτωμα; (2) Γιατί κανείς δεν σταμάτησε αυτό το έγκλημα;

Αν και δίνονται σημαντικά ιστορικά στοιχεία και παρατίθενται αξιόλογα επιχειρήματα, δεν θα πω ότι μετά τη διάλεξη αισθάνομαι πολύ πιο "φωτισμένος" από πριν σε ό,τι αφορά τα πιο πάνω ερωτήματα. Ερμηνείες πάντα υπήρχαν και, όπως είπε στην αρχή η παρουσιάστρια, δεν υπάρχει μία μοναδική θεωρία που να εξηγεί το Ολοκαύτωμα. Θα πρόσθετα ότι κάποια σημεία της επιχειρηματολογίας είναι προβληματικά, όπως π.χ. το ότι η εξόντωση των Εβραίων πήρε καθολικό χαρακτήρα μόνο στις χώρες της βορειοανατολικής Ευρώπης, λόγω των ναζιστικών σχεδίων εποικισμού των κατακτημένων περιοχών με γερμανικούς πληθυσμούς, ενώ σε άλλες κατακτημένες χώρες η εξόντωση έλαβε χώρα σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Αυτό δεν εξηγεί, π.χ., γιατί μόνο το 4%, περίπου, των Εβραίων της Θεσσαλονίκης επέστρεψε από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως...

Σε ό,τι μας αφορά, θα μείνουμε πιστοί στην "αιρετική" θεωρία που έχουμε διατυπώσει: Το Ολοκαύτωμα δεν είναι εν δυνάμει εξηγήσιμο. Αποτελεί, δηλαδή, ένα καταρχήν μη-ερμηνεύσιμο ιστορικό γεγονός, αφού η ίδια η Ιστορία μάς απαγορεύει να μάθουμε το "γιατί". Τις απόψεις μας έχουμε εκθέσει εδώ:

https://www.tovima.gr/2019/05/15/opinions/i-eggenis-aprosdioristia-sto-fainomeno-xitler-mia-kvantomixaniki-theorisi-tis-istorias/

Δείτε επίσης:

https://www.tovima.gr/2019/11/26/opinions/einai-o-germanikos-xaraktiras-i-eksigisi-gia-to-olokaytoma/