Κυριακή 14 Απριλίου 2013

Κάπνισμα και ανεργία: Από μια επιστημονική μελέτη του Αλέξη Πολίτη

Πριν μπω στο θέμα μου, μια αναγκαία διευκρίνιση: Ο πολιτικός αρθρογράφος Αλέξης Πολίτης ουδόλως με αφορά! Διαφωνώ καθέτως, πλαγίως και… διαγωνίως με το ύφος και την αισθητική του λόγου του, και βρίσκω τα κείμενά του συχνά ανυπόφορα! Αυτό που με αφορά, εν προκειμένω, είναι ο επιστήμων Αλέξης Πολίτης, ο αξιόλογος ερευνητής γιατρός και υποψήφιος διδάκτωρ που ειδικεύεται στο χώρο της πνευμονολογίας! Τούτου λεχθέντος, μπαίνω στο θέμα:

Οι επιπτώσεις της φοβερής οικονομικής κρίσης (σε παγκόσμια κι όχι απλά τοπική κλίμακα) είναι πολύπλευρες. Μία απ’ αυτές είναι η δραματική αύξηση της ανεργίας. Εκτός των άλλων, το φαινόμενο έχει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες γι’ αυτούς που το υφίστανται: Ο άνεργος και ο υποαπασχολούμενος βιώνουν συχνά μια ψυχική κατάσταση οιονεί αναπηρίας που τους κάνει να νιώθουν «άχρηστοι», καθώς είναι (ως ένα βαθμό, τουλάχιστον) εξαρτημένοι από άλλους για την επιβίωσή τους και την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους προς την οικογένειά τους. Το άγχος για την εργασία, σε συνδυασμό με το διαβρωτικό αίσθημα αυτοαμφισβήτησης (αν όχι αυτοαπόρριψης), οδηγούν σε μειωμένο αίσθημα αυταξίας με ολέθριες, συχνά, συνέπειες που μπορούν να φτάσουν ακόμα και σε ακραίες επιλογές!

Μια από τις «ήπιες» -αλλά μακροχρόνια επικίνδυνες- επιπτώσεις είναι η αδιαφορία του ανέργου για την ίδια του την υγεία, πράγμα που οδηγεί σε άμβλυνση των αυτοσυντηρητικών του ανακλαστικών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επίδραση των αυξημένων ποσοστών ανεργίας πάνω στη συνήθεια του καπνίσματος. Απευθύνθηκα για σχετικές πληροφορίες σε έναν ειδικό που εκτιμώ ιδιαίτερα ως επιστήμονα, στο φίλο μου γιατρό Αλέξη Πολίτη, ο οποίος είχε την ευγένεια να μου στείλει αποτελέσματα ερευνών του σε μορφή που να μπορώ να κατανοήσω!

Δείτε το video:


Αλέξης Πολίτης: Κάπνισμα & ανεργία από costaspap

Καθώς τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάζουν ενδιαφέρον ακόμα και για μη ειδικούς (όπως ο γράφων), σκέφτηκα να τα καταγράψω και να τα παρουσιάσω περιληπτικά στους αναγνώστες του Aixmi.

1. Παγκόσμια οικονομική κρίση

Ως μείζων συνέπεια της κρίσης, οι συνθήκες απασχόλησης έγιναν επισφαλείς. Η πλήρης και μόνιμη απασχόληση αντικαταστάθηκε από μερική και προσωρινή, ενώ οι κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν σε πολιτικές που προωθούν την ευελιξία στην αγορά εργασίας. Αυτό είχε σαν συνέπεια την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, τη ραγδαία αύξηση του αριθμού των μερικώς απασχολούμενων εργαζομένων, αλλά και την σημαντική αύξηση των απολύσεων που επέφερε αντίστοιχη αύξηση των ποσοστών ανεργίας. Η εύρεση εργασίας, τόσο από απολυμένους όσο κι από νέους εν δυνάμει εργαζόμενους, έγινε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση…

2. Συσχετισμός εργασίας και υγείας

Η επισφαλής εργασία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για κακή υγεία. Σε μελέτη του 2003 διαπιστώθηκε συσχετισμός ανάμεσα στην αύξηση της προσωρινής απασχόλησης και την αύξηση των θανάτων από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και από νεοπλασίες σχετιζόμενες με το κάπνισμα.

Επιγραμματικά, η επισφαλής απασχόληση και η ανεργία σχετίζονται με:

• Αυξημένο θυμό – εμφάνιση κατάθλιψης.
• Απόπειρες αυτοκτονίας και νοσηλείες σε ψυχιατρικά ιδρύματα.
• Κακές διατροφικές συνήθειες (“junk food”, τροφές πλούσιες σε λιπαρά).
• Κατάχρηση ουσιών (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά – κυρίως ινδική κάνναβη).
• Αύξηση οργανικών νοσημάτων.
• Κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Οι αρνητικές συμπεριφορές υγείας χρησιμοποιούνται ως μέσα αντιμετώπισης του άγχους, της αβεβαιότητας, της κατάθλιψης και της μειωμένης αυτοεκτίμησης, απότοκα της ανεργίας. Οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στη σχέση μεταξύ του εργασιακού status και της υγείας, πάντως, δεν έχουν ακόμα μελετηθεί σε βάθος…

3. Ανεργία και χρήση ουσιών (γενικά)

Μέσα στην εικοσαετία 1990-2010, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 130 μελέτες για τον προσδιορισμό του συσχετισμού ανάμεσα στην ανεργία και τη χρήση ουσιών. Ο τύπος των ουσιών που έχει πιο συχνά ερευνηθεί είναι το αλκοόλ, ακολουθούμενο από το κάπνισμα και τα ναρκωτικά.

Σε δύο μελέτες διερευνήθηκε ακόμα και το εύρος της συνταγογράφησης φαρμάκων. Όπως διαπιστώθηκε, η κατανάλωση συνταγογραφούμενων φαρμάκων είναι μεγαλύτερη στους ανέργους.

Σε ό,τι αφορά το κάπνισμα, ενώ η διαφορά στην κατανάλωση τσιγάρων μεταξύ των ανέργων και εργαζομένων ανδρών ήταν σε μεγάλο βαθμό στατιστικά σημαντική, για τις γυναίκες τα αποτελέσματα ήταν αντικρουόμενα.

4. Κάπνισμα και ανεργία

Το κάπνισμα είναι, μακράν, η πιο συχνά αναφερόμενη κατάχρηση από τους ανέργους. Οι άνεργοι καπνίζουν συχνότερα, και ως εκ τούτου καταναλώνουν περισσότερα τσιγάρα ημερησίως. Άτομα που απολύθηκαν και έμειναν άνεργοι για καιρό ανέφεραν κατανάλωση (κατά μέσο όρο) 7.1 περισσότερων τσιγάρων την ημέρα, σε σχέση με άτομα που δεν βίωσαν απόλυση ή ανεργία.

Η θετική συσχέτιση ανάμεσα στο κάπνισμα και τα ποσοστά ανεργίας επιβεβαιώνεται, μεταξύ άλλων, από μελέτες του Osler (Δανία, 2003), του Öhlander (Σουηδία, 2006) και του Karvonen (Φινλανδία, 2008). Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πιο πρόσφατη έρευνα των Jung κ.ά. (ανακοινώθηκε το 2013), όπου μελετήθηκαν και πάλι οι επιπτώσεις των συνθηκών απασχόλησης πάνω στη συνήθεια του καπνίσματος. Διαχρονική μελέτη που έλαβε χώρα στη Ν. Κορέα έδειξε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Οι επισφαλώς εργαζόμενοι είχαν περισσότερες πιθανότητες να είναι καπνιστές.
• Η ανεργία αποτελεί επίσης έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για μικρότερα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος, και ευνοεί τις υποτροπές επιστροφής στη συνήθεια.
• Ωστόσο, η προσωρινή απασχόληση ήταν ακόμα πιο καθοριστικός παράγοντας διαμόρφωσης της καπνιστικής συμπεριφοράς, από ό,τι η ανεργία!

5. Μελέτες με αντικρουόμενα αποτελέσματα

Κάποιες μελέτες για την επίδραση της εργασιακής ανασφάλειας πάνω στις συμπεριφορές υγείας δεν δείχνουν σαφώς θετική σχέση ανάμεσα στην ανεργία και το κάπνισμα, αφού εμφανίζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα. Μελέτη του De Cuyper (Τουρκία, 2008) έδειξε μια θετική συσχέτιση μεταξύ της προσωρινής απασχόλησης και της εξάρτησης από το αλκοόλ, αλλά δεν κατέδειξε σημαντικές διαφορές για το κάπνισμα. Μελέτη του Virtanen (Φινλανδία, 2008) έδειξε πως, σε αντίθεση με την κατανάλωση αλκοόλ, τις διατροφικές συνήθειες, τη σωματική άσκηση και την ποιότητα του ύπνου, το κάπνισμα δεν συνδεόταν με την πορεία της απασχόλησης. Η πιο πρόσφατη μελέτη των Schunck κ.ά. (2012) έδειξε ότι στη Γερμανία δεν υπάρχει άμεση αιτιατική σχέση ανάμεσα στην ανεργία και την καπνιστική συμπεριφορά.

6. Συμπεράσματα για τους νέους

Τα αναφέρω επιγραμματικά:

• Η μη απασχόληση των νέων είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την έναρξη του καπνίσματος.
• Οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες (έως 24 ετών) αυξάνουν τη χρήση του τσιγάρου σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, άρα και μεγαλύτερης ανεργίας.
• Τα εργασιακά περιβάλλοντα που προσλαμβάνουν νέους μπορεί να είναι ένας κατάλληλος στόχος για αντικαπνιστικές παρεμβάσεις.

7. Επίλογος

Η μείωση του αριθμού των ασφαλών, πλήρους απασχόλησης θέσεων εργασίας έχει δυσμενείς επιπτώσεις πάνω στις συμπεριφορές υγείας, εν γένει, και συντελεί στην αύξηση των χρονίων παθήσεων. Τούτο είναι επιζήμιο για τις ήδη πάσχουσες εθνικές οικονομίες, καθώς το κόστος για τη θεραπεία ψυχικών και σωματικών προβλημάτων υγείας θα αυξηθεί. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να παρέχονται δωρεάν υπηρεσίες ψυχικής υγείας στους υποαπασχολούμενους και τους ανέργους, λόγω αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης στρες, κατάθλιψης και ανθυγιεινών συμπεριφορών (ακόμα και καταφυγής σε ακραία αυτοκαταστροφικές επιλογές, προσθέτω!).

Ευχαριστίες: Είμαι ιδιαίτερα υποχρεωμένος στον Αλέξη Πολίτη για το αξιόλογο ερευνητικό υλικό που μου έστειλε, στο οποίο βασίστηκε αποκλειστικά το παρόν άρθρο. Ευχαριστώ, επίσης, το Aixmi.gr για την υπέρβαση που έκανε δημοσιεύοντας ένα κατά βάση επιστημονικό κείμενο ειδικών ενδιαφερόντων. Προτρέπω τον αναγνώστη, τέλος, να το διαβάσει χωρίς προκατάληψη, αναγνωρίζοντας, εν τούτοις, ότι κι αυτό απαιτεί έναν κάποιο βαθμό υπερβατικότητας εκ μέρους του…

Aixmi.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου